Samochód służbowy stanowi istotny składnik pakietu wynagrodzenia i jest potężnym argumentem dla przyciągnięcia i utrzymania pracowników. Jednakże, w wyniku spowolnienia gospodarczego i niskiego wzrostu dochodów korporacyjnych, wiele międzynarodowych firm zdecydowało się sprawdzić swoje politykę flotową w celu redukcji kosztów.
Według badania przeprowadzonego przez firmę Mercer, przeprowadzonego wśród firm z 76 krajów „pt. Międzynarodowe polityki samochodowe” (International Car Policies) podejście firm do zagadnienia samochodów służbowych potrafi się znacznie różnić w poszczególnych krajach. Zwłaszcza w takich obszarach jak dostępność samochodów służbowych, cena zakupu auta, roczny ryczałt samochodowy wypłacany zamiast samochodu służbowego lub dofinansowanie wydatków związanych z samochodem. Różnice występują także w stosunku do kryteriów determinujących przyznanie samochodów i wysokość dodatkowych świadczeń takich jak benzyna, pokrycie kosztów utrzymania samochodu, ubezpieczenie.
„Zapewnienie kluczowym pracownikom samochodu zarówno do celów służbowych jak i prywatnych uważane jest jako podstawowy element pakietu świadczeń. Potrzeba mobilności pracowników, globalizacja systemów świadczeń, presja konkurencji i relatywne korzyści podatkowe przyczyniły się do dużej popularności tego świadczenia” – mówi Dariusz Dmowski, starszy konsultant w Mercer. „Jednakże, w wyniku spowolnienia gospodarczego i starań związanych z redukcją kosztów, międzynarodowe organizacje poddają wnikliwej analizie swoje polityki samochodowe, tak jak i inne świadczenia pozapłacowe” – kontynuuje.
W Raporcie Mercer opisane zostały polityki i praktyki panujące na poszczególnych rynkach w celu dostarczenia międzynarodowym organizacjom informacji potrzebnych do oceny rozwiązań i różnic pomiędzy krajami. Oprócz informacji o dostępności samochodów służbowych w zależności od zaszeregowania pracownika czy też wartości samochodu według ceny zakupu, raport ten zawiera informacje o zasadach determinujących przyznanie samochodu, ryczałtach zamiast samochodu oraz związanych z tematem przepisach podatkowych.
Wyniki badania pokazują, że samochody służbowe są najbardziej popularnym benefitem w obu Amerykach, a najmniej w rejonie Pacyfiku. Uprawnienie do samochodu służbowego jest również powszechne w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce, chociaż świadczenia różnią się w zależności od stanowiska.
Oprócz różnic w dostępności samochodów służbowych także ceny zakupu samochodów różnią się w zależności od regionu. Mediana ceny zakupu samochodów dla szefów organizacji i dyrektorów jest najniższa w obu Amerykach. Na Bliskim Wschodzie i w Afryce ceny zakupu samochodów są najniższe dla średniej kadry kierowniczej i specjalistów. Dla wszystkich poziomów zatrudnienia najwyższe mediany cen nabycia samochodów są w Europie.
Ameryka Północna i Południowa
W obu Amerykach, z wyłączeniem Hondurasu i Paragwaju, ponad połowa firm zapewnia średniej kadrze kierowniczej, kierownictwu oraz przedstawicielom handlowym samochód służbowy. Ponadto, większość firm finansuje koszty paliwa – na dojazdy służbowe jak i do prywatnego użytku. Dostępność tego świadczenia różni się znacząco w całym regionie, od 37 procent w Hondurasie do 81 procent w Brazylii. Samochody służbowe są również bardzo popularne w Meksyku i w Argentynie (po 74 procent). W Stanach Zjednoczonych w przypadku 71 procent firm samochód służbowy przysługuje szefom organizacji. W Kanadzie 70 procent organizacji najczęściej zapewnia samochód służbowy szefom międzynarodowym organizacji jak również dyrektorom. Pozycja i staż pracy są tu najważniejszymi czynnikami decydującymi o przyznaniu samochodu służbowego.
Mediana ceny zakupu samochodu w obu Amerykach jest inna także w zależności od poziomu zaszeregowania pracownika. Na przykład w Brazylii, mediana wartości samochodu dla szefa organizacji wynosi 102 890 dolarów USD, dla porównania w Hondurasie szef organizacji otrzymuje średnio wartość 33 549 dolarów USD. W Wenezueli, dyrektor otrzymuje 74 699 dolarów USD, w porównaniu do dyrektora w Meksyku, któremu przypada 26 993 dolarów USD.
Ponadto, wielu pracodawców w Ameryce nie zapewnia rocznego ryczałtu samochodowego, czyli gotówki wypłacanej w miejsce samochodu lub dofinansowania kosztów związanych z użytkowaniem samochodu. Wśród krajów, które płacą ryczałt są Brazylia, Kanada, Chile, Meksyk i Stany Zjednoczone. Dla szefów organizacji, mediana dodatku samochodowego jest najwyższa w Brazylii (35 000 USD). W Kanadzie, Chile, Meksyku i Stanach Zjednoczonych, ryczałt samochodowy dla szefów organizacji wynosi odpowiednio 13 087, 13 097, 6 693 i 14 400 USD. Co więcej, większość organizacji, które zapewniają ryczałt samochodowy pokrywają koszty utrzymania samochodu służbowego, podatku i kosztów ubezpieczenia samochodów służbowych.
Europa, Afryka i Bliski Wschód
Samochody służbowe są powszechne w większości krajów w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Wśród pracodawców, którzy udostępniają samochody służbowe Słowenia ma najwyższy wskaźnik, następnie plasują się Belgia i Węgry. Inne kraje, w których samochody służbowe są bardzo popularne to Francja, Grecja, Czechy, Finlandia, Niemcy i Polska. To czy samochód służbowy może być wykorzystywany również do celów prywatnych obok biznesowych, zależy od zajmowanej w pracy pozycji. Dla szefów organizacji i starszych menedżerów samochody dostępne są dla obu celów, jednak na niższych szczeblach wykorzystanie samochodów służbowych ograniczone jest do celów biznesowych, w szczególności w przypadku pracowników sprzedaży.
Podobnie – ceny zakupu samochodów w Europie, w Afryce i na Bliskim Wschodzie różne są dla różnych poziomów zaszeregowania pracowników. W Danii i Rosji szefowie organizacji otrzymują samochody o najwyższej cenie zakupu (odpowiednio 114 363 i 92 265 USD), podczas gdy, w Bułgarii i Rumunii na samochody przeznaczone są najniższe kwoty (45 423 i 49 795 USD). Dyrektor w Rumunii otrzymuje 33 508 USD, podczas gdy dyrektor w Danii otrzymuje 94 473 USD.
Ryczałt samochodowy powszechny jest w Europie, Azji i na Bliskim Wschodzie. Różni się w zależności od poziomu zaszeregowania pracowników, jak również w zależności od kraju. Pracodawcy w Niemczech dla szefów organizacji zapewniają najwyższy ryczałt (58 386 USD), kolejne miejsce zajmuje Rumunia (44 262 USD). Szwecja i Ukraina zapewniają najniższy ryczałt (odpowiednio 8 628 USD i 2 874 USD). W Grecji, dyrektor otrzymuje ryczałt w wysokości 31 983 USD, w porównaniu z szefem organizacji, który otrzymuje ryczałt o nieco niższej wartości (30 207 USD).
Wielu pracodawców w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie dobrowolnie płaci podatek, ponosi koszty utrzymania i ubezpieczenia samochodów służbowych z wyjątkiem kilku krajów, w których firmy warunkują koszty od poziomu zaszeregowania pracownika, przez co nie pokrywają żadnych kosztów w całości.
„Samochody służbowe uważane są w Polsce za jeden z najbardziej wartościowych i pożądanych benefitów. W oczach pracowników marka i model posiadanego samochodu służbowego świadczą nie tylko o zasobności firmy ale, przede wszystkim o kompetencjach i prestiżu jego użytkownika. Pracownicy korzystający z samochodów nie zawsze jednak zdają sobie sprawę z wartości finansowej, jaką generuje ich posiadanie. Według badań Mercer roczna wartość tego świadczenia, wyceniana z perspektywy pracownika, wynosi średnio od 17.000 do 27.000 PLN w zależności od poziomu stanowiska, a zatem również posiadanego modelu auta. Wycena ta bierze pod uwagę zarówno koszty zakupu lub leasingu samochodu jak i typowe koszty ponoszone na jego utrzymanie, przy założeniu, że samochód ten może być również użytkowany do potrzeb prywatnych.” – podsumowuje Dariusz Dmowski.
Tabela 1: Najpopularniejsze w Polsce samochody służbowe (marki i modele w odniesieniu do kategorii stanowisk):
*Niniejszy raport odnosi się do grup pracowników zdefiniowanych następująco:
Szefowie organizacji – zazwyczaj raportują do centrali regionalnej/globalnej firmy.
Dyrektorzy – zazwyczaj raportuje do szefa organizacji Średnia kadra kierownicza – zazwyczaj raportują do starszych menedżerów / dyrektorów.
Źródło: Mercer 2010, International Car Policies Report (Międzynarodowe polityki samochodowe)
