Dlaczego człowiek może uzależnić się od pracy i jak rozpoznać ten problem?

10 marca 2014

Jedynie intensywna praca wzmacnia w tobie niskie poczucie własnej wartości i daje ci ulgę? Odczuwasz uporczywą chęć, by zajmować się stale pracą i bezustannie podwyższasz w niej sobie poprzeczkę? To niepokojące sygnały związane z pracoholizmem – wynika z badań prowadzonych przez dr Kamilę Wojdyło.

Teoria „Work Craving” (Pożądanie Pracy), której autorką jest psycholog dr Kamila Wojdyło z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, odpowiada na pytanie, dlaczego człowiek może uzależnić się od pracy i jak rozpoznać ten problem.

Badaczka od wielu lat bada styl pracy i zdrowie osób zapracowanych oraz prowadzi psychoterapię osób z problemem przepracowania. Zauważyła, że nie zawsze ponadprzeciętne zaangażowanie w pracę prowadzi do pracoholizmu i problemów zdrowotnych.

Dr Wojdyło uznała, że uzależnienie od pracy związane jest z konkretnymi mechanizmami regulacyjnymi. Otóż pracoholik w wyniku uporczywego dążenia do nierealistycznie wysokich standardów osiągnięć, doznaje emocjonalnej ulgi i wzmacnia swoje poczucie niskiej własnej wartości. Kamila Wojdyło wprowadziła do psychologii pojęcie Work Craving, na określenie mechanizmu tego błędnego koła pożądania pracy.

Badaczka z UG wyróżniła cztery podstawowe wymiary, składające się na pożądanie pracy. Wśród nich znajduje się obsesyjno-kompulsyjne pożądanie pracy, oczekiwanie pozytywnych wzmocnień poczucia własnej wartości, oczekiwanie redukcji emocji negatywnych i symptomów “odstawienia pracy”, a także neurotyczny perfekcjonizm.

Psycholog wyjaśnia, że dotychczas brakowało spójnej teorii ujmującej symptomy i mechanizmy uzależnienia od pracy, jak również nie istniały narzędzia, które pozwalałyby mierzyć pracoholizm jako uzależnienie. Dlatego np. niewiele wiadomo o tym, jak duży odsetek społeczeństwa jest tym problemem dotknięty. Teoria Work Craving i opracowane na jej podstawie narzędzie „Kwestionariusz Pożądania Pracy” pozwolą diagnozować pracoholizm, zapobiegać temu zjawisku i leczyć takie uzależnienia.

Badania w projekcie dr Wojdyło pokazały, że pracoholizm różni się od zdrowego podejścia do pracy – pasji pracy. Psycholog zaznacza, że entuzjasta pracy (choć dużo pracuje) potrafi wyłączyć się z pracy, a przede wszystkim kieruje się motywacją związaną z własnym rozwojem, a nie wykazywaniem się, co jest charakterystyczne dla pracoholików. Nie nadużywa też pracy, by regulować swoje emocje – podkreśla psycholog.

Jak zaznacza rozmówczyni PAP, badania pokazały, jak ważne jest wczesne rozpoznanie pracoholizmu, by zapobiec rozwinięciu mechanizmów uzależnienia i ich konsekwencji. Pracoholizm wiązać się bowiem może z problemami zdrowotnymi, symptomami depresyjnymi czy wypaleniem. Uzależnienie ma też konsekwencje – na zasadzie współuzależnienia – dla członków rodziny czy bliskich. Poza tym pracoholizm wywołuje też negatywne skutki ekonomiczne dla pracodawcy. „Uzależnienie od pracy związane jest z redukcją efektywności pracy i większymi absencjami pracownika” – zaznacza naukowiec.

W kierowanym przez dr Wojdyło międzynarodowym projekcie „Pożądanie pracy – wyznaczniki osobowościowe i mechanizmy regulacyjne” kontynuowane są badania nad mechanizmami pracoholizmu. Projekt – realizowany w Polsce i w Niemczech – finansowany jest ze środków Narodowego Centrum Nauki.