Nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów i zasad dotyczących bezpieczeństwa przy pracach zimą, a w szczególności przy odśnieżaniu dachów i innych pracach odbywających się na wysokości jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do
30 000 zł.
Pracodawcy muszą pamiętać o tym, aby pracownicy zatrudnieni przy pracach na wysokościach – takich jak odśnieżanie dachów – mieli aktualne badania lekarskie, które stwierdzą, że ich stan zdrowia nie wykazuje żadnych przeciwwskazań do wykonywania danej pracy. Wymagania te reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69 poz. 332 z późn. zm.). Jeżeli pracownik zostanie dopuszczony do pracy na wysokościach, pierwszą czynnością, jaką pracodawca musi wykonać, jest przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego. Osoba wykonująca prace na wysokości powinna zostać poinformowana o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą, wynika to z § 39 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t. jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).
Kolejnym bardzo ważnym aspektem bezpieczeństwa pracy na wysokościach jest wyposażenie pracownika w odpowiednie środki ochrony przed upadkiem z wysokości. W szczególności chodzi tu o szelki z linką bezpieczeństwa wyposażone w amortyzator lub urządzenie samohamowne, kask oraz obuwie antypoślizgowe. Kluczowym elementem jest, aby przed przystąpieniem do odśnieżania dachów wyznaczyć i odpowiednio oznakować miejsca niebezpieczne, w których możliwe jest zagrożenie spadającymi masami usuwanego śniegu, lodu jak również narzędziami.
Prace na wysokości są zabronione w przypadku gdy pracownicy nie posiadają zaświadczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości, nie zostali przeszkoleni, jak bezpiecznie odśnieżać, oraz nie zostały zagwarantowane skuteczne środki ochrony zbiorowej przed upadkiem z wysokości.
Osoba, która jest odpowiedzialna za prace przy odśnieżaniu, jest zobowiązana do organizacji pracy w taki sposób, aby zabezpieczyć pracowników przed upadkiem z dachu, a do takiego zdarzenia może dojść np. poprzez zbyt bliskie podejście do jego krawędzi. Należy wziąć również pod uwagę zabezpieczenie pracowników w przypadku załamania dachu.
W okresie zimowym, czyli w dniach od 1 listopada do 31 marca, niezbędne jest zapewnienie pracownikom pracującym na otwartej przestrzeni posiłków regeneracyjnych i ciepłych napojów. Przypomina o tym rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. z 1996 r. Nr 60, poz. 279). Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, tj. po 3– 4h pracy, natomiast napoje powinny być dostępne dla pracowników podczas całej zmiany roboczej. Posiłki wydawane w formie jednego dania gorącego powinny zawierać około 50–55% węglowodanów, 30–35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów. Stanowiska, na których mogą być wydawane, ustala pracodawca w porozumieniu ze związkami zawodowymi bądź z przedstawicielami pracowników. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie zachowania odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania oraz spożywania posiłków i napojów. Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.
Ponadto pracownicy wykonujący prace na wolnej przestrzeni powinni mieć zapewnione pomieszczenia, w którym się ogrzeją lub zmienią odzież. Temperatura w tych pomieszczeniach nie powinna być niższa niż 16°C. Do ogrzewania pomieszczeń pracy należy używać instalacji centralnego ogrzewania, które powinny być wyposażone w urządzenia zapewniające utrzymanie w pomieszczeniach właściwej temperatury oraz regulujące przepływ czynnika grzejnego.
Mając na uwadze pracowników wykonujących lekkie prace fizyczne, np. w pomieszczeniach biurowych, pracodawca musi zapewnić temperaturę co najmniej 18°C – § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650, z późn. zm.). Jest to oczywiście minimum, gdyż temperatura ta może być odczuwalna przez pracowników jako zbyt niska i powodować u nich uczucie chłodu. Jeżeli chodzi o pracowników, których miejscem pracy są np. hale produkcyjne, tam wymagana minimalna temperatura wynosi 14°C.
Roboty budowlane w okresie zimowym nie należą do zbyt przyjemnych. W zimie prace są bardziej niebezpieczne ze względu na opady śniegu, niskie temperatury, silne wiatry, które stanowią dodatkowe zagrożenie, szczególnie groźne przy pracach na otwartej przestrzeni. Dlatego w tym okresie pracodawcy powinni zwrócić uwagę na zagrożenia, jakie stanowią spadające z wysokości przedmioty – tyczy się to także śniegu i lodu. Stanowi to zagrożenie zarówno dla pracowników, jak i dla osób postronnych, poruszających się w obrębie prac budowlanych.
Należy również przypomnieć, że podczas gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu, gołoledzi oraz w czasie burzy lub przy wietrze o prędkości powyżej 10 m/s zabroniony jest montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań, ruchomych podestów roboczych. Zabronione jest także prowadzenie robót rozbiórkowych, jeżeli zachodzi możliwość przewrócenia części konstrukcji obiektu przez wiatr (wiatr o prędkości większej niż 10 m/s). Ponadto należy pamiętać, aby za każdym razem sprawdzać rusztowania, ruchome podesty robocze, żurawie budowlane, a także stanowiska pracy po większych wiatrach, czy opadach atmosferycznych.
Autor: Tomasz Wandzel
