Pracodawcy nie boją się mandatów nakładanych przez PIP
Z danych Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że w ubiegłym roku dwukrotnie zwiększyła się liczba pracowników, którzy nie otrzymali wynagrodzenia. Tylko w woj. śląskim kwota zaległości to 22,5 mln zł.
Inspektorzy PIP zdołali wyegzekwować ok. 50% tej sumy. Dla sporej części nierzetelnych pracodawców mandaty w wysokości 2 tys. zł nie stanowią realnej groźby. Wielu z nich nie wypłaca pensji pracownikom przez wiele miesięcy a jednocześnie bez przeszkód funkcjonuje na rynku.
Nowa ustawa z dn. 9.04.2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych (Dz.U. Nr 81, poz. 530), która umożliwia zgłaszanie przez poszkodowanych nieuczciwych pracodawców do Krajowego Rejestru Długów jest w chwili obecnej jedynym wyjściem dla wielu pracowników, choć na razie trudno ocenić jej skuteczność. Jednak wydaje się, że podniesienie wysokości mandatów tak, aby sama groźba ich zapłacenia działała na pracodawców prewencyjnie rozwiązałoby w dużej mierze problem niewypłacania pensji.
Swój pogląd w powyższej sprawie wyraził resort pracy, ustosunkowując się do interpelacji skierowanej do MPiPS. Stosownie do przepisów art. 282 § 1 pkt 1 k.p. niewypłacenie w terminie przysługującego pracownikowi wynagrodzenia stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny. Na podstawie ustawy z dn. 13.04.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.) wysokość grzywny nakładanej w takich przypadkach, w tym nakładanej przez inspektora pracy w postępowaniu mandatowym, została w istotny sposób zwiększona od 1.07.2007 r. Podwyższenie wysokości grzywny za te wykroczenia było realizacją postulatów zgłaszanych przez Państwową Inspekcję Pracy oraz środowiska związkowe.
Na skutek tych zmian granice wymiaru grzywny zostały wprost określone w przepisach Kodeksu pracy (art. 281-283) i wynoszą od 1000 do 30 000 zł. Przed tą zmianą granice wysokości grzywny wynikały z przepisów Kodeksu wykroczeń (art. 24 § 1) i wynosiły od 20 zł do 5000 zł. Wysokość grzywny nakładanej przez inspektora pracy w postępowaniu mandatowym podwyższono do kwoty 2000 zł. Ponadto, jeżeli pracodawca co najmniej dwukrotnie ukarany za wykroczenie przeciwko prawom pracownika popełnia w ciągu 2 lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, grzywna może być nałożona w tym trybie w wysokości do 5000 zł (art. 96 § 1a i 1b Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). W poprzednim stanie prawnym wysokość mandatów nakładanych przez Państwową Inspekcję Pracy wynosiła do 1000 zł.
Jak podkreśla MPiPS, jeżeli naruszenie prawa przez pracodawcę ma charakter ciągły i powtarzający się, to może być poddane ocenie, czy nie spełnia znamion przestępstwa przeciwko prawom pracownika określonym w art. 218 § 1 k.k. Przepisy te stanowią, że kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Postępowanie w tych sprawach prowadzą organy prokuratury na skutek zawiadomienia m.in. przez pracownika lub inspektora pracy o możliwości popełnienia przestępstwa.
W celu ułatwienia oraz przyśpieszenia dochodzenia wypłaty przez pracodawcę należności pracowniczych, a w szczególności niewypłaconego wynagrodzenia, które spełnia wymóg świadczenia należnego, czyli takiego, do którego prawo nie budzi wątpliwości, wprowadzono możliwość wydania przez inspektora pracy nakazu wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi (ustawa z dn. 21.06.2001 r. o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Dz. U. Nr 76, poz. 809). Stworzono w ten sposób drugą – obok postępowania przed sądem powszechnym – administracyjną drogę zaspokajania roszczeń w zakresie wynagrodzeń oraz innych świadczeń pracowniczych. Od 1.07.2007 r., na podstawie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu (art. 11 pkt 7).
Zdaniem resortu pracy powyższe argumenty wskazują, że w ostatnich latach wprowadzono szereg nowych instrumentów prawnych, które mają na celu przeciwdziałanie niewypłacaniu wynagrodzenia za pracę w terminie oraz usprawniają ich egzekwowanie. W szczególności górna granica grzywny, która może być nałożona na pracodawcę niewypłacającego wynagrodzenia (30 000 zł), wydaje się, jest wystarczająco dolegliwa. Wobec powyższego pełna ocena skuteczności ich stosowania wydaje się obecnie przedwczesna i wymagałaby także uzyskania opinii Państwowej Inspekcji Pracy oraz partnerów społecznych.
Ponadto MPiPS podkreślił, że nie posiada uprawnień nadzorczych nad Państwową Inspekcją Pracy, w tym pozwalających na monitorowanie oraz analizowanie postępowania inspektorów pracy w zakresie ścigania wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi, a nadzór nad nią w zakresie ustalonym ustawą sprawuje Rada Ochrony Pracy (art. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy). Zatem kwestia wysokości mandatów nakładanych w praktyce przez inspektorów pracy może być przedmiotem zainteresowania oraz prac Rady Ochrony Pracy, do zadań której należy m.in.: ocena działalności Państwowej Inspekcji Pracy oraz formułowanie wniosków wynikających z tych ocen, wyrażanie stanowiska na temat programów działalności i zadań Państwowej Inspekcji Pracy.
Źródło: Biblioteka Prawa Pracy
te kary i tak nic nie zmienią