Bóle krzyża są najpowszechniejszą dolegliwością bólową zachodnich społeczeństw. Według statystyk są także najczęstszym powodem absencji chorobowej w pracy. Według raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2013 roku mimo zwiększenia w ciągu trzech lat środków na zabiegi rehabilitacyjne o 15 proc. (czyli o 267 mln zł), kolejki potrzebujących wsparcia fizjoterapeuty z powodu bólów kręgosłupa wydłużyły się dwukrotnie.
W ostatnich latach coraz częściej bóle kręgosłupa dotyczą osób młodych – w drugiej i trzeciej dekadzie życia. Lekarze są zgodni, że bóle kręgosłupa związane są z siedzącym trybem życia i pozostawaniem w tej samej pozycji przez kilka godzin dziennie. Anatomicznie nasz kręgosłup nie jest bowiem przystosowany do dłuższego przebywania w pozycji siedzącej. Obciążenie kręgów lędźwiowych jest większe w pozycji siedzącej, niż wtedy kiedy stoimy czy leżymy . Za każdym razem, kiedy wstajemy z pozycji siedzącej pomagamy naszemu kręgosłupowi zmniejszając nacisk na krawędzie kręgów o około 30%!
Podczas siedzenia, brak bodźców ruchowych zmniejsza aktywność i napięcie mięśni posturalnych głębokich, które odpowiedzialne są za utrzymanie kręgosłupa w pozycji fizjologicznej. Głębokie mięśnie posturalne to zarówno niewidoczne krótkie mięśnie łączące poszczególne kręgi, jak i długie pasma mięśniowe biegnące wzdłuż kręgosłupa. Do utrzymania ich właściwego napięcia niezbędna jest aktywność ruchowa. Nie mają one nic wspólnego z uprawianiem sportu, który rzeźbi sylwetkę wyrabiając przede wszystkim widoczne mięśnie powierzchowne. Dlatego wieczorna wizyta w klubie fitness nie zrównoważy wielu godzin bezruchu w pozycji siedzącej. Nie jest to oczywiste dla wielu młodych osób, które uważają , że regularne uprawianie sportu dostatecznie chroni ich kręgosłup mimo wielu godzin w pozycji siedzącej spędzonych przy biurku w pracy, w samochodzie, podczas posiłków przy stole czy w domu przed telewizorem. Kiedy zsumujemy uczciwie te wszystkie przesiedziane godziny – czy nie wychodzi czasem ponad osiem godzin dziennie?
Spadek napięcia mięśni posturalnych skutkuje osłabieniem konstrukcji więzadeł, torebek stawowych i powięzi, a to z kolei powoduje nieprawidłowe rozłożenie ciężaru na krawędziach kręgów. Jest to najpierw przyczyną napięciowych bólów pleców związanych z kompensacyjnym usztywnieniem mięśni powierzchownych grzbietu, ale z czasem może doprowadzić do wysunięcia z przestrzeni międzykręgowej tzw. „dysku” i ucisku na nerwy. Pojawiają się wówczas objawy neurologiczne takie jak np. mrowienie, drętwienie, osłabienie czucia, osłabienie siły mięśniowej i te są już wskazaniem do wizyty u lekarza i głębszej diagnostyki. Trzeba też pamiętać, że choć znakomita większość bólów kręgosłupa wynika z jego schorzeń, to jednak mogą być one także objawem innych poważnych chorób takich jak np. rak trzustki, żołądka, prostaty czy tętniak aorty. Nie należy ich lekceważyć.
Zadbanie o swój kręgosłup w pracy nie jest trudne – wymaga pozbycia się kilku złych nawyków i odrobiny samodyscypliny w walce z bezruchem. Nowoczesne korporacje, którym nieobca jest promocja zdrowia wśród swoich pracowników, coraz częściej zwracają uwagę na profilaktykę bólów kręgosłupa zapraszając masażystów do biura, organizując salki rekreacyjne, zakupując piłki rehabilitacyjne do siedzenia czy proponując pracownikom spotkanie ze specjalistą. Jednym z takich projektów jest www.tydziendlakregoslupa.pl przygotowane dla pracowników korporacji przez fizjoterapeutów i lekarzy, które w atrakcyjny i interaktywny sposób zachęca do wykonywania prostych ćwiczeń relaksacyjnych na odcinek szyjny, piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa. Szkolenie to łączy w sobie nie tylko wartości edukacyjne, ale dzięki konsultacjom i masażom przez ubranie, wykonywanym przez fizjoterapeutę w tygodniu szkolenia, ma też aspekt praktyczny.
Według najnowszych badań z tego roku, bezruch w pozycji siedzącej okazuje się być także jednym z najpoważniejszych czynników ryzyka chorób układu krążenia, cukrzycy, choroby otępiennej i nowotworowej.
Okazuje się, że lepiej mieć nadwagę, ale być aktywnym fizycznie, niż być szczupłym spędzającym długie godziny na siedząco. Dbając o swój kręgosłup poprzez walkę z bezruchem – dbamy także o cały nasz organizm – zdrowie fizyczne i psychiczne.
Szczegółowe informacje dotyczące prozdrowotnej kampanii Tydzień dla Kręgosłupa znajdziecie TUTAJ
Autorka: lek. Krystyna Zdziechowska, specjalista anestezjologii i medycyny bólu
