W wielu przedsiębiorstwach pracownicy narażeni są na stały kontakt z czynnikami rakotwórczymi. Skutki narażenia na kancerogeny nie ujawniają się od razu, nowotwór może rozwinąć się po kilku, a nawet kilkudziesięciu latach od pierwszego kontaktu z tymi czynnikami. Z tego powodu konieczne jest podejmowanie odpowiednich działań prewencyjnych oraz przestrzeganie przepisów BHP.
Czynniki rakotwórcze to substancje powodujące powstanie raka lub zwiększające częstotliwość jego występowania. Styczność z nimi mają nie tylko pracownicy rafinerii, kopalni i zakładów chemicznych. Okazuje się, że nawet w biurze możemy być narażeni na kontakt z kancerogennymi substancjami wydostającymi się z urządzeń lub klimatyzacji.
Kancerogeny w miejscu pracy
Czynniki rakotwórcze wchłaniają się do organizmu pracownika najczęściej przez układ oddechowy i skórę. Nawet w niewielkich ilościach mogą zagrażać naszemu zdrowiu. Na szczególne ryzyko zawodowe narażone są osoby mające kontakt z arsenem, azbestem, chromem i niklem, ponieważ te substancje mogą powodować nowotwory płuca. Przypadki nowotworów skóry związane są z narażeniem na smołę węglową, arsen oraz produkty ropopochodne. Chlorek winylu może spowodować zmiany nowotworowe w wątrobie, natomiast benzen stymuluje powstawanie zmian nowotworowych w szpiku kostnym. Szczególnie dobrze zabezpieczeni powinni być robotnicy usuwający azbest z budynków. Do organizmu człowieka groźne mikrowłókna przedostają się z wdychanym powietrzem i w postaci złogów zatrzymują w płucach. Jednoczesne narażenie na kontakt z azbestem i dymem tytoniowym powoduje zwielokrotnienie ryzyka powstawania nowotworu płuca. Nie ma możliwości ustalenia bezpiecznego okresu ekspozycji na czynniki rakotwórcze, dlatego należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej ograniczające to narażenie.
Przepisy BHP
Praca powinna być tak zorganizowana, by uniemożliwić wystąpienie chorób nowotworowych pochodzenia zawodowego. Istnieją przepisy mające za zadanie ochronę zdrowia pracowników przed działaniem szkodliwych substancji. Pracodawca, w którego zakładzie wykorzystywane są substancje szkodliwe, zobowiązany jest do prowadzenia rejestru prac, które związane są z wykorzystywaniem rakotwórczych substancji. Musi również informować oraz ewidencjonować pracowników, którzy maja z nią kontakt. Jego obowiązkiem jest również posiadanie dokumentacji potwierdzającej przeszkolenie pracowników w zakresie postępowania w kontakcie z kancerogennym czynnikiem oraz posiadanie oceny ryzyka zawodowego. W miarę możliwości powinien również zastępować substancje, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym innymi, mniej szkodliwymi dla zdrowia. Z tego powodu zaleca się na przykład zakup atestowanych wykładzin oraz mebli. Nieodpowiedni kleje oraz szkodliwe farby mogą spowodować kłopoty ze zdrowiem i prowadzić do powstawania nowotworów.
Ochrona pracowników
Pracodawca poza eliminowaniem zagrożeń powinien kierować pracowników na okresowe badania lekarskie. Szczególnie dotyczy to pracowników, którzy byli zatrudnieni w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych, nawet jeśli aktualnie pracują na innym stanowisku. Warto pamiętać, że określonym grupom pracowników przysługuje szczególna ochrona podczas pracy. Nie wolno zatrudniać osób młodocianych do pracy ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi, a kobiety w ciąży nie mogą wykonywać prac niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia. Nie da się przewidzieć, kto zachoruje na nowotwór, jednak ryzyko choroby jest znacznie wyższe ze względu na częste narażenie na substancje rakotwórcze. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i aktywna postawa pracodawcy.
Ochrona również w domu
Myśląc o zagrożeniu chorobą nowotworową najczęściej myślimy o paleniu papierosów, spożywaniu alkoholu, nieprawidłowej diecie oraz o rakotwórczych substancjach wykorzystywanych w środkach czystości. Na co jeszcze powinniśmy zwrócić uwagę pracownikowi? Aby chronił siebie i swoją rodzinę przed działaniem substancji rakotwórczych po przyjściu do domu z pracy. Promuj wśród swojego zespołu zdrowy styl życia – aktywność fizyczną, zdrową dietę oraz rezygnację z używek. Zwróć uwagę na używanie wszelkich chemikaliów zgodnie z instrukcją i na zwracanie do apteki niepotrzebnych i przeterminowanych leków. Przekaż informację, że warto sprawdzać, gdzie i w jaki sposób zostały wyprodukowane nasze meble i jakie substancje się w nich znajdują. Uczul, że podczas prac w ogródku należy ostrożnie stosować nawozy i środki chwastobójcze. Zachęcaj także do czytania etykiet i dbania o środowisko naturalne.
Jesteś pracodawcą? Dbasz o zdrowie swoich pracowników? Weź udział w programie PracoDawca Zdrowia. Więcej informacji na stronie: planujedlugiezycie.pl zakładka PracoDawca Zdrowia.
Chcesz wiedzieć więcej, szukasz informacji na temat bezpłatnych badań, wejdź na www.planujedlugiezycie.pl lub zadzwoń na bezpłatną infolinię 800 190 590. Infolinia jest czynna 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
Kampania społeczna „Planuję długie życie” realizowana w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030, finansowana ze środków Ministra Zdrowia.
