Polski rynek pracy coraz mocniej czerpie z zasobów i kompetencji cudzoziemców. Zmiany nie dotyczą już wyłącznie przyrostu liczby rekrutacji pracowników niższego szczebla, zatrudnianych przy pracach prostych. Do podnoszenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw przyczyniają się również wykwalifikowani specjaliści z państw trzecich.
Zawody wymagające wysokich kwalifikacji w Polsce coraz częściej stanowią obszar deficytowy, spowodowany w dużym stopniu odpływem specjalistów z polskim obywatelstwem do państw zachodniej Europy. Polskie ustawodawstwo również w umiarkowanym stopniu przyczyniło się do zachęcenia wysoko wykwalifikowanych pracowników do podjęcia pracy na polskim rynku. Wprowadzona w 2012 roku dyrektywą Rady 2009/50/WE tak zwana Niebieska Karta UE ze względu na szereg ograniczeń (w tym ograniczenia w mobilności pracowniczej) nie spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem. Pomimo że zatrudnienie cudzoziemców przy pracach prostych stanowi nadal dominującą część migracji zarobkowych, obserwuje się obecnie bezprecedensowy przyrost liczby specjalistów w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji.
Szczególnie zauważalne zapotrzebowanie na specjalistów zostało odnotowane w sektorze IT. Branża informatyczna w Polsce dostrzega potencjał kadrowy drzemiący w personelu z rynków wschodnich, w szczególności osobach zatrudnionych w sektorze BPO na Ukrainie. Trudna sytuacja polityczna i gospodarcza u wschodniego sąsiada Polski przyczyniła się do rosnącego odpływu specjalistów z tej branży na konkurencyjny, polski rynek pracy. Dynamikę widać w danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej – tylko na przełomie 2013 i 2014 nastąpił aż pięciokrotny wzrost liczby wniosków rejestrowanych przez pracodawców branży IT/ICT w ramach procedury oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom. Dynamicznie rośnie również zatrudnienie w firmach o profilu profesjonalnym, naukowym i technicznym. Wielkość zapotrzebowania wzrosła w tym przypadku trzykrotnie w porównaniu do 2013 roku (4399 oświadczeń w 2014 roku).
Przybywa również wykwalifikowanych cudzoziemców zatrudnionych w oparciu o zezwolenie na pracę lub jedno zezwolenie na pobyt i pracę w Polsce. W 2014 roku wydano prawie 15 tysięcy zezwoleń na pracę dla robotników wykwalifikowanych, czyli o około 40 procent więcej niż w tym samym okresie 2013 roku. Należy przy tym zauważyć, że poziom zatrudnienia niewykwalifikowanych cudzoziemców w tej samej procedurze w praktyce nie uległ zmianie (5830 zezwoleń wydanych dla pracowników przy w pracach w prostych w 2014 w stosunku do 5761 zezwoleń dla tej samej grupy w roku poprzednim). Nie należy jednak wykluczyć wzrostu liczby rejestrowanych zezwoleń dla pracowników nie posiadających wysokich kwalifikacji w kolejnych latach. Może to być w znacznym stopniu podyktowane specyfiką procedury zatrudnienia cudzoziemców w oparciu o oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, ograniczającą okres podejmowania pracy w Polsce przez cudzoziemca do 6 miesięcy w ciągu roku.
Obserwując procedurę zatrudnienia cudzoziemców w oparciu o zezwolenie na pracę, w 2014 wzrosła liczba osób podejmujących w Polsce pracę jako informatycy (469 – wzrost o ponad 40 procent w porównaniu z 2013 rokiem), a także w zawodach medycznych (333 wydanych zezwoleń – wzrost o 55 procent).
Pomimo dynamicznego przyrostu zatrudnienia pracowników z wysokimi kwalifikacjami, o znaczeniu obywateli państw trzecich na polskim rynku pracy świadczy nadal w dużym stopniu zatrudnienie na stanowiskach niższego szczebla. W 2014 roku wydano nieco ponad 6 tysięcy oświadczeń dla specjalistów oraz około 10 tysięcy dla personelu średniego szczebla oraz pracowników biurowych. Polskie przedsiębiorstwa nadal koncentrują się na powierzaniu wykonywania pracy obywatelom państw trzecich przy pracach prostych (252 252 oświadczeń zarejestrowanych w 2014) oraz wykwalifikowanym pracownikom fizycznym (tzw. „blue collar workers” – 49 996 oświadczeń w 2014). Biorąc pod uwagę rosnące zainteresowanie polskich firm rynkami wschodnimi, obserwuje się ponadto przyrost pracowników ze wschodu na stanowiskach związanych z usługami i sprzedażą (prawie 20 tysięcy zarejestrowanych w 2014 roku oświadczeń dla pracowników usług i sprzedawców).
Autor: Zbigniew Wafflard
Chcesz dowiedzieć się więcej? Organizatorzy projektu zapraszają polskich pracodawców do udziału w bezpłatnych warsztatach z zakresu procedur zatrudniania obywateli państw trzecich. Szczegóły są dostępne w sekcji „Wydarzenia”.
Czytaj też: Zatrudnianie cudzoziemców – bezpłatne szkolenia dla pracodawców
