W momencie zatrudnienia pracownika to na pracodawcy leży szereg obowiązków związanych z przygotowaniem odpowiedniego środowiska pracy dla swojego podwładnego. Obowiązki te płyną nie tylko z dbałości o komfort pracy i przyjazną atmosferę, ale przede wszystkim ze względu na obowiązujące przepisy prawa pracy. Podstawową powinnością pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracownika, ale nie tylko.
1. Bezpieczeństwo i higiena pracy – przede wszystkim
Do podstawowych zasad prawa pracy określonych w art. 15 Kodeksu pracy należy obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Z art. 94 pkt. 4 Kodeksu pracy wynika, że jest to obowiązek pracodawcy. To pracodawca odpowiada za stan bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Powierzenie wykonywań zadań służby bhp firmie zewnętrznej nie ma wpływu na odpowiedzialność pracodawcy w tym zakresie.
W jaki sposób pracodawca może realizować wyżej omówione obowiązki? Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że można tego dokonać wyłącznie w oparciu o najnowsze osiągnięcia z dziedzin techniki i nauki takich jak: psychologia, socjologia, czy medycyna. Pracodawca nie może jednak obciążyć kosztami działań przez siebie podejmowanych pracowników. Co więcej, pracodawca musi zapewnić bezpieczne warunki pracy nie tylko wobec własnych pracowników, ale także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych czy innych, na przykład klientów.
2. Pomieszczenia w firmie
Przepisy prawa pracy, obok ogólnych obowiązków określonych powyżej, nakładają na pracodawcę wiele szczegółowych wytycznych, w tym między innymi dotyczących pomieszczeń, w których przebywają i pracują osoby zatrudnione. Oczywistym jest, że budynki i inne obiekty muszą być dla pracowników bezpieczne, jednak przepisy Kodeksu pracy, a także rozporządzeń: Ministra Pracy i Polityki Społecznej i Ministra Zdrowia określają dodatkowe parametry wobec pomieszczeń i urządzeń, z którymi ma do czynienia pracownik. Jednym z podstawowych obowiązków w tym zakresie utrzymanie przez pracodawcę pomieszczeń pracy w czystości i porządku. Wiąże się to z obowiązkiem przeprowadzania przez pracodawcę okresowych remontów i konserwacji. Każdy pracownik powinien mieć określoną przestrzeń wolną do pracy, tzn. nie zajęta przez meble i inne urządzenia do pracy. Taka przestrzeń wynosi 13 m3 i minimum 2 m2 podłogi. Minimalna wysokość pomieszczeń to 3 m, zaś gdy w pomieszczeniu jest klimatyzacja to 2,5 m wysokości. Przepisy prawa pracy określają również minimalne wymogi wobec drzwi i okien, podłóg, schodów, ścian i sufitów w zakładzie pracy. Pracodawca zatrudniający do 20 pracowników powinien im zapewnić toaletę i umywalki, zaś pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników dodatkowo ma obowiązek zapewnienia im jadalni.
3. Światło i powietrze
Ważnym czynnikiem wpływającym na jakość pracy są warunki „atmosferyczne” jakie panują w miejscu pracy. Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na proces technologiczny. Ważne również, by w wypadku gdy pracodawca musi korzystać wyłącznie z oświetlenia sztucznego, uzyskał wcześniej zgodę okręgowego inspektora pracy. Ze względu na bezpieczeństwo pracowników – instalacje oświetleniowe powinny być dopasowane w taki sposób, by nie narażały nikogo na wypadek. Poza oświetleniem, pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednią temperaturę i cyrkulację powietrza w pomieszczeniach. W przypadku pracy w biurze temperatura nie powinna być niższa niż 18°C. Wysokość maksymalnej temperatury nie jest określona w stopniach Celsjusza. Jednak gdy zostanie przekroczona granica 30°C pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom klimatyzowane pomieszczenie do wypoczynku nie dalej niż 75 m od miejsca pracy. Aby móc takim wymaganiom sprostać pracodawcy często decydują się na instalację systemów klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej. W takim wypadku powinni pamiętać, że powietrze doprowadzane za pomocą takich urządzeń do pomieszczeń z zewnątrz musi być czyste: bez pyłów i substancji szkodliwych. Pracodawca ma zadanie zabezpieczyć pomieszczenia pracownicze przed nadmiernym nagrzaniem i napływem chłodnego powietrza, ale również zadbać o stałą wymianę powietrza zwracając uwagę na poziom wilgotności.
4. Bezpieczny spacer po firmie
Zakład pracy to nie tylko budynki i znajdujące się w nich pomieszczenia, ale również teren wokół. Pracodawca ma ściśle określone obowiązki związane z bezpieczeństwem pracowników w ich drodze do pracy czy przemieszczaniu się po terenie wokół niego. Firma ma za zadanie zapewnić drogi komunikacyjne i transportowe, drogi dla pieszych, a także dojazdy pożarowe. W miejscach, w których występują szczególne zagrożenia dla pracowników należy przedsięwziąć szczególne środki – oznakować je widocznymi barwami lub znakami. Należy również pamiętać o zapewnieniu odpowiednich dróg ewakuacyjnych.
5. Niebezpieczna praca przy komputerze
Kwestie związane z pracą przy stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe są uregulowane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 grudnia 1998 roku, w który w sposób precyzyjny zostały określone zasady ergonomii, a także wymagania techniczne dotyczące organizacji takich stanowisk. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że ustawodawca zobowiązał pracodawcę do udzielania pracownikowi co najmniej 5-minutowej przerwy po każdej godzinie obsługi monitora, a która to przerwa jest wliczana do czasu pracy. Na pracodawcy ciąży również obowiązek zapewnienia pracownikom pracującym na komputerach, profilaktycznej opieki zdrowotnej. Mowa tu o okularach korygujących wadę wzroku. Jeżeli wyniki badań będą wskazywać na potrzebę stosowania szkieł korekcyjnych w trakcie pracy – pracodawca ma obowiązek w nie zaopatrzyć pracownika.
6. Odpowiedzialność pracodawcy
Powyższe regulacje określają pewne minimalne wymogi stawiane pracodawcy przez przepisy prawa pracy. Pracodawca odpowiada za wszelkie szkody wynikłe w skutek nienależytego wykonania obowiązków wobec pracownika – w tym również obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Mowa tu o wykroczeniach przeciwko prawom pracownika.
Za naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca może ponieść karę grzywny. Warto jednak pamiętać, że nie każde naruszenie przepisów prawa pracy stanowi wykroczenie. Aby dany czyn mógł być za nie uznany musi być zawiniony i społecznie szkodliwy. W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym sprawę prowadzi się na podstawie wniosku złożonego przez inspektora pracy lub prokuratora. Ponadto, sam inspektor pracy może zastosować wobec pracodawcy grzywnę (nakładając mandat karny po przeprowadzeniu czynności sprawdzających). Grzywna nie może przekroczyć 2.000 PLN, zaś w przypadku recydywy 5.000 PLN.
autorka: Weronika Papucewicz aplikantka adwokacka, prawnik w kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto
Ja podkreślam, żeby zatrudniać osoby myślące i odpowiedzialne. Bo to my za te osoby później odpowiadamy. A ludzie są różni
Dobra rekrutacja to max 80% sukcesu