Najwięcej zwolnień w produkcji i sprzedaży. Pracownicy IT, HR i marketingu mogą spać spokojniej.
Według wyników najnowszego badania Plany Pracodawców Instytutu Badawczego Randstad i TNS w ciągu ostatnich miesięcy więcej firm zmniejszyło niż zwiększyło poziom zatrudnienia. Zwolnienia dotykały głównie pojedynczych pracowników lub małych ich grup i najczęściej miały miejsce w działach produkcji, sprzedaży oraz administracji i obsługi klienta. W perspektywie nadchodzącego półrocza przedsiębiorcy częściej niż jeszcze kwartał temu, zakładają, że oddalimy się od recesji, jednak na rynku będzie panowała stagnacja. Prawie 3 na 4 przedsiębiorców już obecnie odczuwa wpływ spowolnienia gospodarczego w bieżącej działalności, a wsparcia poszukuje w zwiększaniu efektywności i uelastycznianiu zatrudnienia. Dla 15% badanych przedsiębiorców narzędziem radzenia sobie z bieżącą sytuacją jest zwalnianie pracowników.
W ostatnich miesiącach więcej zwolnień
Wyniki najnowszej edycji badania Plany Pracodawców realizowanego przez Instytut Badawczy Randstad oraz TNS wskazują, że w ciągu ostatniego półrocza, po raz pierwszy w ponad czteroletniej historii badania, więcej firm zmniejszyło poziom zatrudnienia, niż go zwiększyło. Redukcja etatów nastąpiła w prawie co trzeciej firmie (30%), podczas gdy co czwarta firma je zwiększyła (25%). Zwiększanie zatrudnienia dotyczyło istotnie częściej firm zatrudniających ponad 250 pracowników (36%). Pod względem regionów najtrudniejsza sytuacja miała miejsce na wschodzie i w centralnej Polsce – w tych obszarach zmniejszenie liczby pracowników dotyczyło częściej, niż co trzeciej firmy (odpowiednio 35% i 36%).
Dla największej grupy pracowników powodem utraty pracy było wypowiedzenie dotychczasowej umowy przez pracodawcę (42%), a w 16% przypadków pracownikom nie zaproponowano dalszej współpracy po zakończeniu umowy na czas określony. Co ciekawe, w prawie co dziesiątej firmie (9%) zmniejszenie zatrudnienia wynikało z faktu, że więcej niż zwykle pracowników złożyło wypowiedzenie.
W blisko połowie badanych firm (44%) wypowiedzenia umów dotyczyły pojedynczych pracowników. W jednej czwartej przypadków zwolnienia dotknęły małych grup osób (mniej niż 5% całej załogi), a prawie tyle samo firm (23%) zwolniło w ciągu ostatniego półrocza grupy pracowników stanowiące nie więcej niż 10% całej załogi. Redukcje zatrudnienia powyżej 10% załogi miały miejsce jedynie w 8% badanych przedsiębiorstw.
Jak zaznacza Agnieszka Bulik, członek zarządu agencji zatrudnienia Randstad: „Z badania Plany Pracodawców wynika, że najczęściej zmiany w poziomie zatrudnia w firmach, zarówno pod względem jego zwiększenia, jak i zmniejszania, dotyczą działów produkcji, sprzedaży, administracji i obsługi klienta. To w tych obszarach pracodawcy najczęściej zwalniali w ostatnim czasie, ale również tych obszarów głównie dotyczą plany zatrudnieniowe. Działami o najmniejszej dynamice zmian są IT, HR oraz marketing i PR. Zmiany dotyczą też głównie pracowników niższego szczebla, o niższych kwalifikacjach, a rzadziej kadry zarządzającej. Największe zwolnienia w ubiegłym półroczu dotyczyły budownictwa, transportu i gospodarki magazynowej oraz obsługi nieruchomości i firm.”
Kolejne półrocze pod znakiem stagnacji, ale już nie recesji
Pomimo odczuwalnego pesymizmu na rynku pracy, od listopadowej edycji badania nastąpił istotny spadek odsetka przedsiębiorców spodziewających się recesji (z 32% w XI/12 do 24% w II/13), a jednocześnie zwiększyła się grupa respondentów, którzy spodziewają się stagnacji (57%).
Pracodawcy biorący udział w badaniu w zdecydowanej większości jednak przyznali, że odczuwają obecnie pogorszenie sytuacji w firmie, związane z ogólną sytuacją gospodarczą kraju (72%). Deklaracja ta w większej mierze dotyczyła firm mniejszych, zatrudniających od 10 do 49 pracowników (83%), a w mniejszej firm, zatrudniających ponad 250 osób (59%).
„Wyniki badania pokazują, że w nadchodzących miesiącach głównym trendem wśród przedsiębiorców będzie pozostawienie zatrudnienia na aktualnym poziomie. Mniej firm obawia się recesji, ale nadal potężnym wyzwaniem dla przedsiębiorców jest sprostanie wpływowi spowolnienia gospodarczego.” – wskazuje Agnieszka Bulik.
Zwiększenia zatrudnienia w ciągu najbliższego półrocza można się spodziewać w niespełna co piątej badanej firmie (19%). Tylko niewiele mniej przedsiębiorstw planuje zmniejszyć zatrudnienie (15%). Podobnie jak w ubiegłych miesiącach działania takie istotnie częściej dotyczyć będą firm mniejszych, zatrudniających od 10 do 49 pracowników (22%).
Stagnacja w przedsiębiorstwie – jak się przed nią bronimy?
W sytuacji bezpośredniego odczuwania wpływu trudnej sytuacji gospodarczej w kraju, firmy podejmują różnorodne działania obronne. Zdecydowana większość badanych przedsiębiorców uważa, że najskuteczniejszym sposobem na optymalizację działalności w okresie pogorszenia sytuacji gospodarczej jest zwiększenie efektywności w ramach obecnego stanu zatrudnienia (57%). Konkretne rozważane w tym obszarze działania obejmują podniesienie wymaganej efektywności na danych stanowiskach (36%), bądź też powierzenie pracownikom dodatkowych obowiązków (28%). Brane pod uwagę są również szkolenia pracowników (31%) oraz zatrudnienie w miejsce dotychczasowych nowych, lepiej przygotowanych specjalistów (11%).
Obok zwiększenia efektywności działań, pracodawcy dla przeciwdziałania wpływom stagnacji, chcieliby również uelastycznić zatrudnienie (35%). W tej grupie narzędzi wskazują wprowadzenie dłuższych okresów rozliczeniowych (15%), wykorzystanie umów na czas określony (15%) lub nawiązanie współpracy z agencjami pracy tymczasowej (11%).
Dla połowy badanych przedsiębiorców istotne również jest dokonanie optymalizacji kosztów innych niż pracownicze (34%).
Jak komentuje Agnieszka Bulik: „Krzepiącą informacją o nastawieniu pracodawców jest, że tylko 15% badanych ocenia, że narzędziem pomagającym w opanowaniu skutków stagnacji zmniejszenie stanu zatrudnienia. Niepokojącym jednak sygnałem jest, że prawie co piąta firma nie była w stanie wskazać podejmowanych działań obronnych przed wpływem pogorszenia sytuacji gospodarczej.”
Wynagrodzenia stoją w miejscu
W ciągu ostatnich sześciu miesięcy zdecydowana większość przedsiębiorców nie wprowadziła żadnych zmian do poziomu wynagrodzeń (67%). Podwyżki pensji miały miejsce w jednej czwartej firm (26%) i w zdecydowanej większości objęły one wszystkie działy zatrudnienia (68%). Zwykle dokonane podwyżki były na poziomie inflacji (31%) lub nie przekroczyły 5% dotychczasowego wynagrodzenia (35%).
Pomimo bieżącej mało optymistycznej sytuacji na rynku pracy prawie połowa firm odczuwa większą niż w ubiegłych latach presję płacową ze strony pracowników (48%).
Agnieszka Bulik podkreśla, że: „Oczekiwania podwyżki wynagrodzeń, niestety w większości przypadków nie będą spełnione. Wzrost wynagrodzeń w nadchodzącym półroczu jest brany pod uwagę jedynie w co dziewiątej firmie. Większe szanse mają na nie pracownicy firm dużych, zatrudniających ponad 250 osób. Jeśli będą wprowadzane, to na poziomie kilku procent dotychczasowego wynagrodzenia. Jednak 80% pracodawców nie planuje zwiększenia wynagrodzeń w ciągu najbliższych 6 miesięcy.”
Informacje o badaniu:
Plany Pracodawców to sondaż Instytutu Badawczego Randstad, w którym respondentami są pracodawcy wyrażający opinie w najważniejszych obszarach ich działalności, m.in.: planowanych zmian w poziomie zatrudnienia i wynagrodzeń, czy przewidywanych zmian kondycji firm i gospodarki. Pytania kierowane są bezpośrednio do osób odpowiedzialnych za politykę kadrową (w małych przedsiębiorstwach jest to zarząd lub właściciel firmy).
Wywiady bieżącej, siedemnastej edycji badania, zostały zrealizowane w okresie od 2 do 12 lutego 2013 r.
Badanie realizowane przez ekspertów TNS metodą CATI (indywidualne wywiady kwestionariuszowe wspomagane komputerowo) zostało zainicjowane w listopadzie 2008 roku i odbywa się w cyklu kwartalnym. Każda edycja tego badania jest przeprowadzana na reprezentatywnej ze względu na wielkość firmy i region próbie 300 firm (margines błędu statystycznego dla próby N=300 wynosi 5,64%). Z próby wykluczono firmy zatrudniające poniżej 10 osób, firmy doradztwa personalnego oraz firmy, dla których agencje pracy tymczasowej nie świadczą usług.
Publikacja wyników „Planów Pracodawców” odbywa się w kooperacji z Departamentem Informacji Gospodarczej Państwowej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych.
Źródło: Randstad
