Wraz z szybkim rozwojem cywilizacyjnym i technologicznym w ostatnich latach zmieniło się znacząco środowisko pracy. Pracownicy sektorów usług i informacji w niewielkim stopniu narażeni są na urazy fizyczne (będące przedmiotem uwagi tradycyjnie rozumianego BHP), natomiast gwałtownie wzrasta ilość nowych typów zagrożeń, również mających negatywne skutki dla ich zdrowia i życia.
Zagrożeniem w środowisku pracy jest każdy czynnik lub sytuacja, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie pracowników, spowodować wypadek lub chorobę. Katalog zagrożeń jest bardzo szeroki – mogą to być zarówno materiały, urządzenia, szkodliwe warunki pracy (zagrożenia fizykochemiczne) jak i zła organizacja pracy oraz praktyki zarządzania (zagrożenia psychospołeczne). W nowych dziedzinach gospodarki opartych na usługach i przetwarzaniu informacji, będzie sukcesywnie wzrastało zagrożenie pracowników takimi czynnikami psychospołecznymi jak syndrom chronicznego zmęczenia, stres, wypalenie zawodowe czy różnego typu uzależnienia spowodowane pracą (np. pracoholizm).
Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy oraz wykorzystując najnowsze osiągnięcia nauki i techniki. Obowiązek ten ma charakter bezwzględny, tzn. nie jest uzależniony od możliwości finansowych, organizacyjnych czy innych pracodawcy.
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest zarządzanie ryzykiem zawodowym, czyli ocena prawdopodobieństwa wystąpienia możliwych zagrożeń na poszczególnych stanowiskach pracy oraz opracowanie planu działań zapobiegawczych.
Stres Zawodowy
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała stres za jedno z największych zagrożeń zdrowotnych XXI wieku. Stres zawodowy jest drugim (po bólach pleców) co do częstości występowania problemem zdrowotnym pracowników Unii Europejskiej. Polska zajmuje jedno z czołowych miejsc w UE pod względem negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych stresem w pracy. Z badań PIP wynika, Ŝe na ok. 20% stanowiskach pracy panują ewidentnie niekorzystne psychospołeczne warunki pracy, zaś ok. 40% moŜna uznać za potencjalnie niekorzystne. Szczególnie negatywne skutki zdrowotne ma stres nadmierny i długotrwały.
Stres zawodowy jest wynikiem niedopasowania wymagań pracy do możliwości pracownika. Stres pojawia się, gdy wymagania przekraczają możliwości adaptacyjne pracownika – zdarzenia stresowe zakłócają równowagę, wystawiają go na próbę lub przekraczają jego możliwości radzenia sobie. Za szczególną w generowaniu stresu pracy można uznać kombinację trzech wymiarów: wymagań, kontroli nad pracą (autonomii) oraz wsparcia przełożonych:
STRES = wysokie wymagania + duże ograniczenia + małe wsparcie
Długotrwały stres wpływa negatywnie na zdrowie, powodując m.in. choroby układu krążenia (zawał, udar), pokarmowego (wrzody), nerwowego (depresja), endokrynologicznego (zaburzenia hormonalne), układu ruchu oraz odpornościowego (alergie, nowotwory). Stres powoduje też wymierne koszty ekonomiczne firmy, m.in. zwiększoną absencję, mniejszą produktywność, wzrost wypadków przy pracy, większą fluktuację kadr, większe koszty związane z zachorowalnością pracowników.
Wypalenie Zawodowe
Syndromem wypalenia zawodowego jest zespołem fizycznego, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania, które może wystąpić, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność (efekt „wyładowanego akumulatora”). Ważnym czynnikiem ryzyka jest długotrwały i silny stres zawodowy. Najbardziej narażone na wypalenie są zawody charakteryzujące się intensywnym kontaktem z ludźmi – pierwotnie najczęściej diagnozowano wypalenie w zawodach związanych z powołaniem i służeniem innym np. nauczyciele, policjanci, służba zdrowia. Na skutek stałego rozszerzania się sfer gospodarki opartych na usługach, zwiększa się także zakres zawodów narażonych na wypalenie zawodowe – obecnie dotyka ono coraz większej liczby osób na różnych stanowiskach (m.in. menedżerowie, handlowcy, specjaliści ds. obsługi klienta).
Pracoholizm
W potocznym znaczeniu za pracoholików uważamy osoby, które dużo pracują lub bardzo lubią swoją pracę. W istocie pracoholizm jest uzależnieniem od pracy, posiadającym typowe cechy wszystkich uzależnień, tzn. przymus, utratę kontroli i wzrost tolerancji.
Zjawisko pracoholizmu typowe jest dla pracowników umysłowych, a szczególnie menedżerów. Większość pracodawców uważa pracoholików za korzyść dla firmy, nie uświadamiając sobie faktycznego znaczenia i negatywnych skutków tego uzależnienia. W praktyce pracoholicy są mniej efektywni i nastawieni na sukces, zaś ich perfekcjonizm i potrzeba kontroli powodują trudności w podejmowaniu decyzji i w rezultacie opóźniają wykonanie zadań.
Zarządzanie Ryzykiem Psychospołecznym Pracodawcy dość dobrze rozpoznają negatywny wpływ zagrożeń psychospołecznych (szczególnie stresu) na funkcjonowanie firmy, ale mają dużo problemów z rozpoznawaniem ich przyczyn, co jest podstawą wdrożenia programów prewencyjnych.
Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym powinno mieć charakter kompleksowy, tzn. obejmować identyfikację przyczyn zagrożeń, modyfikację niektórych elementów organizacji pracy i zarządzania oraz działania informacyjne i zaradcze na rzecz pracowników. Aby program prewencyjny był skuteczny, musi nastąpić zaangażowanie wszystkich stron, czyli zarządu, kierowników liniowych, pracowników, działu kadr, związków zawodowych, służb BHP i medycyny pracy, a w razie potrzeby także konsultantów zewnętrznych.
O firmie
TGC Corporate Lawyers jest międzynarodową firmą świadczącą usługi prawne, udzielając profesjonalnych, praktycznych porad na każdym etapie transakcji dokonywanych przez naszych klientów. Nasi radcowie prawni, adwokaci i wykwalifikowani prawnicy zagraniczni są uznanymi specjalistami w swoich dyscyplinach, a odnoszone wspólnie sukcesy z biegiem lat zapewniły naszej firmie dobrą renomę i czołową pozycję na rynku. Posiadamy biura w Polsce ( Warszawa, Łódź, Wrocław, Kraków), w Czechach (Praga, Brno) oraz w Słowacji (Bratysława). W chwili obecnej nasza firma jest jedną z największych kancelarii prawnych w Polsce.
Autor: Dorota Strzelec, Starszy Konsultant ds. Zarządzania
Źródło: qbusiness.pl
