Na pracodawcę, który zatrudnia pracownika będącego dłużnikiem przepisy prawa nakładają dodatkowe obowiązki, których niespełnienie może się wiązać z nałożeniem przez komornika na pracodawcę grzywny lub z obowiązkiem zapłaty wierzycielowi pracownika odszkodowania.
Pracodawca już podczas prowadzenia procesu rekrutacyjnego powinien dokładnie przejrzeć dokumenty przedstawiane mu przez kandydata na pracownika. Na podstawie art. 22 [1] k.p. pracodawca może żądać od pracownika dokumentów potwierdzających przebieg dotychczasowego zatrudnienia, a w szczególności świadectw pracy wystawionych przez poprzednich pracodawców. To właśnie w świadectwie pracy powinna się znaleźć wzmianka o zajęciu przez komornika wynagrodzenia kandydata na pracownika. Jeżeli w świadectwie pracy widnieje taka wzmianka i pracodawca zdecyduje się zatrudnić kandydata, to na podstawie art. 884 §3 k.p.c. na nowym pracodawcy będzie spoczywał obowiązek zawiadomienia o zatrudnieniu poprzedniego pracodawcy oraz komornika, który został wskazany we wzmiance. Ponadto, nowy pracodawca jest zobowiązany do przekazywania zajętej części wynagrodzenia pracownika wierzycielowi bądź komornikowi.
W praktyce niejednokrotnie zdarza się, że zadłużony pracownik nie okazuje świadectwa pracy nowemu pracodawcy. W takiej sytuacji nowy pracodawca będzie zobowiązany do zawiadomienia poprzedniego zakładu pracy pracownika i komornika, tylko jeśli dowie się gdzie poprzednio pracował pracownik. Nie dotyczy to sytuacji, w której pracownik przedstawi nowemu pracodawcy zaświadczenie poprzedniego zakładu stwierdzające, że jego należności nie były zajęte.
Jeżeli do egzekucji z wynagrodzenia pracownika dochodzi już podczas trwania zatrudnienia komornik wzywa pracodawcę, aby w określonych granicach nie przekazywał dłużnikowi wynagrodzenia, lecz:
1) przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
2) przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych (art. 881 §3 k.p.c.)
Ponadto, stosownie do okoliczności komornik może wezwać pracodawcę do przekazywania mu zajętego wynagrodzenia bezpośrednio.
Pracodawca przy wyliczaniu kwoty wolnej od potrąceń powinien pamiętać o przepisach art. 87-91 k.p. oraz o regulacjach zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1977 r. w sprawie kwot wynagrodzeń za pracę wolnych od potrąceń z innych tytułów niż świadczenia alimentacyjne (Dz. U. Nr 37, poz. 165).
W celu kontroli przebiegu postępowania egzekucyjnego komornik dokonując zajęcia wzywa pracodawcę dłużnika aby w ciągu tygodnia:
1) przedstawił, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielenie jego dochodu z wszelkich innych tytułów, za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie;
2) podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
3) w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
Jednocześnie komornik zobowiązuje pracodawcę do niezwłocznego zawiadamiania komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie wyżej wymienionych okoliczności. W razie powzięcia wątpliwości przez komornika, co do prawidłowości przedstawionych dokumentów może on wezwać pracodawcę do złożenia wyjaśnień zgodnie z art. 761 k.p.c. Jeżeli pracodawca nie wypełni nałożonych na niego przez komornika obowiązków, może zostać ukarany przez komornika grzywną w wysokości 500 zł, która w razie dalszego uchylania się od obowiązku może być ponowiona.
Zajęcie wynagrodzenie pracownika wpływa także na zakres obowiązków pracodawcy związanych z rozwiązaniem stosunku pracy pracownikiem. W świadectwie pracy pracodawca musi zamieścić wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia, oznaczenie komornika, który zajął należność, numer sprawy egzekucyjnej oraz wysokość potrąconych już kwot. Jeżeli nowy pracodawca jest znany dotychczasowemu pracodawcy jest on zobowiązany do przesłania mu zawiadomienia komornika i dokumentów dotyczących zajęcia wynagrodzenia. Jednocześnie dotychczasowy pracodawca powiadamia o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Pracodawca, który zaniedbał powyższych obowiązków może zostać ukarany przez komornika grzywną w wysokości 500 zł, która może zostać powtórzona.
Opisane powyżej obowiązki zostały nałożone na pracodawców zgodnie z zasadą ciągłości zajęcia wynagrodzenia i tak będą one nałożone na pracodawcę również wtedy, gdy z tym samym pracodawcą zostanie rozwiązany dotychczasowy stosunek pracy, a nawiązany nowy albo nastąpi zmiana w osobie pracodawcy.
Poza grzywną, o której mowa była w tekście, pracodawca może także odpowiadać za wyrządzoną wierzycielowi szkodę przez to, że nie zastosował się do wezwania komornika lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia wynagrodzenia za pracę, złożył oświadczenie do komornika niezgodne z prawdą, czy też dokonał wypłaty dłużnikowi zajętej części wynagrodzenia (art. 886 §3 k.p.c.). Wierzyciel pracownika, który będzie dochodził od pracodawcy odszkodowania musi wykazać, że w wyniku naruszenia przez pracodawcę obowiązków, w powyższy sposób poniósł szkodę. Niezbędne jest także wykazanie przez wierzyciela, że pomiędzy szkodą a zaniedbaniem obowiązków wynikających z zajęcia przez pracodawcę zachodzi normalny związek przyczynowy.
Pracodawca nie jest stroną postępowania egzekucyjnego i jako osoba trzecia może jedynie złożyć skargę do sądu na czynności komornika, zgodnie z art. 767 k.p.c.
Autor: Ewa Karasińska, Okolski Kancelaria Radcowska
