Trafność pytań testowych – jak sprawdzić czy na pewno będziemy mierzyć to, co chcemy mierzyć? Trafność można sprawdzić prosząc o udzielenie odpowiedzi na poszczególne pytania przez osoby o różnym poziomie wiedzy na dany temat.
Mogą to być np. handlowcy, którzy od dawna sprzedają dany produkt i dobrze się z nim zapoznali oraz nowi handlowcy, którzy nie poznali jeszcze wystarczająco dobrze produktów swojej firmy. Można też do badań włączyć klientów posługujących się danym produktem. Klient korzystający z produktu od dawna powinien mieć wyższy poziom wiedzy o nim niż nowy klient. Jeśli test wiedzy nie dotyczy produktów a jakiś innych zagadnień np. znajomości procedur można wykorzystać inne grupy np. osoby świeżo po studiach i doświadczonych pracowników. Generalna zasada jest taka, że chodzi o znalezienie grup, które różnią się wiedzą na dany temat. Te różnice powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w wynikach testu. Jeśli tak by nie było tzn., jeśli na któreś z pytań osoby o niskim poziomie wiedzy jak i o wysokim poziomie wiedzy jednakowo często udzielają prawidłowych odpowiedzi to pytanie takie nie jest trafne, gdyż nie pozwala na odróżnię tych dwóch grup.
Wyniki testów wiedzy powinny być skorelowana z różnymi innymi pomiarami, co, do których można założyć, że wiedza na dany temat powiązana jest z nimi. W przypadku wiedzy produktowej można przypuszczać, że im lepszą wiedzę o sprzedawanych produktach posiada sprzedawca tym lepiej je sprzedaje. Wynika stąd, że wyniki testów wiedzy produktowej powinny korelować z wielkością sprzedaży. Jest to inny sposób sprawdzenia trafności testu.
Kolejnym sposobem sprawdzenia trafności testu jest poddanie grupy osób szkoleniu z zakresu wiedzy, którego dotyczy test. Przeprowadzenie badania przed i po szkoleniu powinno pokazać, że istotne różnice między tymi dwoma pomiarami. Pewną modyfikacją może być uwzględnienie osób uczestniczących w kilku rodzajach szkolenia na dany temat (różna intensywność i powierzchowność lub też wszechstronność omawianych zagadnień). Osoby uczestniczące w mniej wszechstronnym szkoleniu powinny oczywiście uzyskać niższe wyniki.
Następna stosowana metoda sprawdzenia trafności testu wiedzy to porównanie wyników testu i rzeczywistego zachowania pracownika podczas czynności, w których wykorzystywana jest wiedza z testowanego zakresu. Ocena zachowania podczas pracy może być dokonana przez specjalnych przygotowanych sędziów. Czasem wykorzystuje się do tego celu przełożonych, ale nie jest to metoda polecana, ze względu na ewentualne uprzedzenia i ogólną wiedzę przełożonych o swoich pracownikach, która może wpływać na spostrzeganie wykonywania konkretnych czynności.
