HR kształtuje firmę. Podejmowane tu decyzje wpływają na efektywność pracy i sukces całej organizacji. Zależność ta jest jednak dwustronna. Na decyzje pracowników HR wpływ, mniej lub bardziej świadomie, wywierają wszyscy współpracownicy oraz klienci zewnętrzni – to naturalne. Jednak wywieranie wpływu, zaburzające możliwość świadomego podjęcia decyzji przez HR-owca, który ma realizować nasze cele, to manipulacja.
Może zdarzyło Ci się dokonać wyboru niezgodnego z Twoją intuicją, przekonaniami i argumentami, lub angażując się w realizację celu uświadomiłeś sobie, że leży to w interesie kogoś innego, a nie Twoim? Czy zgodziłeś się na coś, czego później żałowałeś? Prawdopodobnie stałeś się ofiarą manipulacji.
Popularne sztuczki
Nasze życie i sposób funkcjonowania w świecie podlega pewnym regułom, mniej lub bardziej przez nas uświadomionym. Są to swego rodzaju drogi na skróty, schematy, którymi podąża nasz umysł w celu zaoszczędzania swoich zasobów. Dzięki temu, możemy funkcjonować efektywnie w środowisku z każdej strony bombardującym nas bodźcami, z drugiej strony często podejmujemy działania, które są efektem wpływu i manipulacji innych. Czy rozpoznajesz te schematy zachowań?
Mamy tendencje do tego, żeby za kryterium prawdziwości, czy poprawności przyjmować to, jak myślą/zachowują się inni. Szczególnie w sytuacji niepewności mamy większą łatwość do podążania za tłumem, często wyłączając logiczne myślenie.
Nie daj się! Pamiętaj, że większość też może się mylić. „Normalne” zachowania, czyli takie jak większość, nie są kryterium wysokiej jakości, a raczej świadczą o przeciętności. Inni mogą wykorzystywać tą regułę w obronie siebie np.: „Większość osób nie sformułowało jeszcze tych celów rozwojowych, więc jestem OK.” Spytaj, o jakie konkretnie osoby chodzi, podaj alternatywne dane.
Świat oceniamy porównując rzeczy i wydarzenia do siebie, co może powodować pewne zniekształcenia np. w kontekście rekrutacji przeciętny kandydat może wydawać się nam bardzo dobry w porównaniu z wcześniejszym bardzo słabym.
Nie daj się! Miej świadomość, że jesteśmy bardziej podatni na perswazję i manipulację, jeśli np. czyjaś prośba osadzona jest w kontekście gorszej alternatywy. Uważaj na osoby, które na początku proszą Cię o dużą przysługę, następnie pozornie wycofują się tylko po to, żeby za chwilę przedstawić prośbę mniejszą – tą, na której tak naprawdę im zależało.
Mamy tendencję do tego, żeby postępować w sposób usprawiedliwiający naszą wcześniejszą decyzję lub deklarację. Dodatkowo im więcej wysiłku wkładamy w zaangażowanie się w jakąś sprawę, tym bardziej pozytywny staje się nasz stosunek do niej.
Nie daj się! Uważaj na sytuacje, w których inni mówią: „Skoro już zrobiłeś…, to może zrób jeszcze…” Powiedz: „Na to się nie umawialiśmy / Na tym chcę poprzestać…”
Uległość wobec autorytetów jest silnym motywatorem ludzkiego postępowania. Zdarza się jednak, że bezmyślne wykonywanie wszystkich poleceń często prowadzi do podejmowania błędnych
Nie daj się! „Szef powiedział, że…” Zastanów się, czy rzeczywiście osoba wyższa stanowiskiem zawsze ma rację (być może w tej sprawie możesz zaproponować lepsze rozwiązanie).
Przypisujemy więcej cech pozytywnych rzeczom/usługom, które są ograniczone w czasie lub ograniczone ilościowo.
Nie daj się! Uważaj na sformułowania typu „Taka oferta będzie aktualna tylko do końca tego tygodnia”. Racjonalnie podejmuj decyzję, szczególnie wtedy, gdy poczujesz presję. Powiedz: „Rozumiem, że jeśli zdecyduję się w następnym tygodniu, powinienem kontaktować się z innymi firmami?”.
Narzędzia samoobrony
To tylko kilka z całej gamy mechanizmów wpływu, jakimi podlegamy każdego dnia. Jak skutecznie się przed nimi bronić?
Świadomość to podstawa. Znając techniki, którymi posługują się inni, by nas wykorzystać, zaczynamy je wyłapywać, coraz łatwiej identyfikujemy dwuznaczne sytuacje, w których czujemy, że „coś nie gra”. Jeśli będziesz przygotowany, możesz zareagować adekwatnie i „na czas”.
Stop. Gdy tylko zaczynasz czuć się niekomfortowo w jakiejś sytuacji, daj sobie przyzwolenie na reakcję – powiedz wprost, że „coś jest nie tak” lub poproś o przerwę, by nabrać dystansu.
Odroczenie decyzji w czasie jest również świetną metodą, dającą możliwość zastanowienia. Nie zawsze wiemy, jak się zachować, chociaż czujemy, że ktoś wykorzystuje nas do swoich celów. Warto dać sobie czas na odpowiednią reakcję („czy możemy kontynuować rozmowy jutro?”/ „potrzebuję się zastanowić, wrócę do Ciebie jutro”).
Koncentracja na własnych potrzebach. Jasno formując własne cele, interesy i potrzeby, trudniej nam zaangażować się w działania z nimi niezgodne, nawet w obliczu presji otoczenia.
Pod wpływem stresu, nadmiaru obowiązków, dekoncentracji, silnych emocji nasz umysł może wracać do znanych schematów myślenia i zachowania. Z czasem nauczysz się reagować i coraz skuteczniej bronić przed manipulacjami innych. Stawką w tej grze jest Twój autorytet, poczucie sprawstwa, skuteczność oraz otwarta komunikacja w firmie!
Autorka: Anna Krawcewicz
Trener, konsultant 4GROW, psycholog biznesu
