Ekspat na globalnym rynku pracy. Kraków – TOP Outsourcing destination w Europie wg raportu Tholons
Kim w ogóle jest ekspat?
Pojawianie się coraz większej ilości ekspatów na rynku pracy jest dziś związane ze wzrostem migracji ekonomicznych, jako skutek globalizacji i ekspansji międzynarodowej firm. Jednocześnie, w dobie globalizacji, pojęcie ekspata ewoluuje wraz ze zmieniającymi się warunkami oraz potrzebami rynku.
W coraz bardziej międzynarodowym środowisku pracy oraz w obliczu wzrostu migracji zawodowych, dotykających różne branże, pierwotnie wąska definicja wydaje się być niewystarczająca. Dołączenie do szeroko rozumianej grupy ekspatów, to często decyzja samych zainteresowanych, którzy decydują się na zatrudnienie poza granicami własnego kraju. Jako punkt wyjścia do dyskusji nad rolą współczesnych ekspatów na rynku pracy należałoby zatem doprecyzować definicję tego terminu. Wymaga to jednak odpowiedzi na wiele pytań, między innymi na temat oczekiwanych kwalifikacji i umiejętności ekspatów, ich motywacji oraz przygotowania do wyjazdu, związku z organizacją przyjmującą oraz długości okresu pracy za granicą.
Według najbardziej rozpowszechnionej definicji, ekspat to wysokiej klasy specjalista, który dobrowolnie opuścił kraj w celu podjęcia pracy za granicą. W wąskim znaczeniu pojęcia, ekspat to specjalista wysłany przez swoją organizację macierzystą na określony czas do jej zagranicznego oddziału w celu koordynowania działalności przedsiębiorstwa na różnych rynkach, transferu wiedzy i umiejętności, bądź też rozwoju kompetencji i wzrostu kwalifikacji. Szersze pojęcie ekspata obejmuje również tzw „ekspatów na własne życzenie” (ang. self made expats) czyli osoby, które samodzielnie inicjują proces oddelegowania ich za granicę, a także wysoko wykwalifikowanych pracowników, którzy pracę na zagranicznym rynku znajdują na własną rękę bądź poprzez agencje pośrednictwa pracy2. Niektóre definicje włączają do grupy ekspatów wszystkich pracowników zagranicznych, którzy posiadają kwalifikacje bądź umiejętności pożądane na danym lokalnym rynku pracy, a więc również muzyków, tancerzy, personel medyczny, naukowców czy informatyków. Coraz częściej, również członków rodziny, uważa się za ekspatów, a dzieci nazywane są „dziećmi trzeciej kultury”, co wynika z częstych zmian kraju zamieszkania i doświadczenia życia w innej kulturze3.
Nowa Era Ekspata
Uściślenie definicji współczesnego ekspata, to nie jest jedynie działanie mające na celu lepsze zarządzanie talentami (talent management) w międzynarodowych firmach. Odsetek firm, których pracownicy nie są rodzimymi mieszkańcami kraju, w którym dana firma działa, zwiększa się często pomimo wysokich kosztów ponoszonych przez firmy4. Według raportu Pedersen & Partners, koszty utrzymania menedżera z zagranicy są nawet pięciokrotnie wyższe od zarobków menadżera rodzimego. W związku z tym, rodzi się pytanie czy zatrudnienie obcokrajowca jest dla firmy inwestycją, czy może niepotrzebnym kosztem.
Dążenie do obniżenia ewentualnych nakładów finansowych prowadzić może do pomniejszania znaczenia psychologicznych rezultatów ekspatriacji oraz podważania celowości treningów i konsultacji międzykulturowych w procesie adaptacji kulturowej ekspatów.
Z kolei zrozumienie potrzeb adaptacyjnych osób podejmujących pracę, w środowisku często obcym dla nich kulturowo, mogłoby znacznie zwiększyć efektywność ich pracy. Być może ciągły wzrost liczby ekspatów na świecie świadczy o tym, że swoim doświadczeniem międzykulturowym wnoszą oni do firmy wartość, która zasługuje na poniesione koszta, zarówno podczas pobytu zagranicznego, jak i po powrocie do kraju ojczystego….
Ekspat na polskim rynku pracy
W ostatnich latach w Polsce odnotowano prawie dwukrotny wzrost zatrudnienia obcokrajowców, głównie z krajów położonych na wschód od naszej granicy6. W związku z rozwojem gospodarki w naszym kraju, w wielu sektorach występuje potrzeba zatrudnienia większej ilości wykwalifikowanych pracowników7. Jednakże w zestawieniu z innymi krajami UE, wciąż pozostajemy państwem o najmniejszym procentowym udziale obcokrajowców w społeczeństwie8.
Polska nie wydaje się popularnym krajem pośród imigrantów. W 2008 roku obywatele innych państw stanowili jedynie 0,15% ogółu mieszkańców naszego kraju9. Przyczyną takiej sytuacji są m.in. złożone regulacje i przepisy prawne, które wypełnić musi zarówno pracodawca, jak i osoba zatrudniana. Polscy pracodawcy wydają się jednak coraz bardziej chętni do zatrudniania cudzoziemców. Wraz z rozwojem gospodarczym będzie też rosła atrakcyjność Polski na globalnym rynku pracy. Raport Tholons Top 100 Outsourcing Destinations jest swoistym przewodnikiem po najlepszych lokalizacjach outsourcingowych na świecie, wg jego badań Kraków już jest numerem 1 w Europie.
Jak wynika z badań opublikowanych w Pulsie Biznesu, ekspaci cenią sobie Polskę ze względu na środowisko pracy, jednakże negatywnie oceniają np. formalny styl komunikacji oraz oparty na statusie styl przywódcy10. Jaki zatem obraz Polski wyłania się z doświadczeń ekspatów oraz jak wypadamy na tle innych destynacji zarobkowych? Odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań będziemy się starali znaleźć podczas tegorocznego Kongresu SIETAR Polska „Nowa Era Ekspata”.
Autorka: Monika Karwińska, SIETAR Polska
Źródła:
1 http://www.daswirtschaftslexikon.com/d/auslandseinsatz_von_mitarbeitern/auslandsein satz_von_mitarbeitern.htm , http://www.auswandern-handbuch.de/expats
2 http://www.internations.org/magazine/self-made-expats-15284
3 http://baselconnect.ch/was-bedeutet-expat
4 http://www.daswirtschaftslexikon.com/d/auslandseinsatz_von_mitarbeitern/Au
slandseinsatz_von_mitarbeitern.htm
5 http://praca.wp.pl/title,Ekspaci-maja-pracy-w-brod,wid,15236024,wiadomosc.html
6 http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/537465,w_polsce_dwukrotnie_wzroslo_zatrudni enie_obcokrajowcow_ze_wschodu.html
7 http://weblog.infopraca.pl/2010/01/ekspaci-doceniaja-polske/
8 http://praca.wp.pl/title,Ekspaci-maja-pracy-w-brod,wid,15236024,wiadomosc.html
9 http://ebinst3.pro-linuxpl.com/oldhrs
10 http://weblog.infopraca.pl
