Stabilność, przyzwyczajenie, obawa, wygoda? Na zmianę i poszukiwanie nowego miejsca zatrudnienia decyduje się jedynie 5% osób po 50. roku życia . Bywa, że jest to proces długotrwały, jednak taka zmiana może przynieść wiele pozytywnych efektów, które korzystnie wpłyną nie tylko na sytuację materialną, ale również na kondycję psychiczną. Jak wygląda sytuacja zawodowa osób po 50-tce opowiadają przedstawiciele urzędów pracy z województw objętych projektem unijnym „Aktywny Emeryt”.
Kto pracuje?
Zgodnie z danymi pochodzącymi z EUROSTATU, w roku 2012 odsetek Polaków aktywnych zawodowo pomiędzy 55 a 64 rokiem życie wyniósł 38,7%, wskaźnik ten systematycznie wzrasta – w stosunku do roku ubiegłego nastąpił wzrost o 1,8% zaś w porównaniu do roku 2010 o 4,7% . Niestety stale pozostajemy na końcowych miejscach rankingu, jeśli chodzi o średnią dla krajów Unii Europejskiej – tam wskaźnik aktywności zawodowej osób po 50 r.ż. wynosi 48,9%.
Kto szuka?
Jak pokazują wyniki badań, osobom z grupy 50+ nie jest łatwo znaleźć zatrudnienie – ponad połowie osób powyżej 50. roku życia poszukiwania zajmują dłużej niż 2 lata. Z pewnością jest to jedna z głównych przyczyn, dlaczego osoby te tak niechętnie poszukują nowej pracy – wskaźnik osób po 50 r.ż. poszukujących nowego miejsca zatrudnienia ciągle spada (w porównaniu z wynikami z II edycji badania Bilans Kapitału Ludzkiego) i wynosi tylko 5% w grupie 50-54 lata, w grupie 55-59 – 3%, a w grupie 60-64 lata zaledwie 2%.
Kto zatrudnia?
Powyższą sytuację w pewnym stopniu tłumaczą preferencje wiekowe pracodawców. Aż 83% pracodawców deklaruje, że wiek kandydata ma znaczenie w procesie rekrutacji, a tylko 11% spośród nich w ostatnich trzech latach akceptowało pracowników w wieku 60 lat lub więcej. Nieco ponad 33% akceptowało kandydaturę osoby 50-letniej lub starszej.
W przypadku 21% pracodawców poszukujących pracowników w latach 2010–2012 wiek kandydata nie miał znaczenia. Przyjmując założenie, że zaakceptowaliby oni osobę w każdym wieku, można stwierdzić, że połowa pracodawców skłonna byłaby zatrudnić pięćdziesięciolatka.
Gdzie i w jaki sposób osoby 50+ szukają pracy?
Krzysztof Powrózek – Kierownik Zespołu ds. Promocji i Komunikacji Społecznej WUP w Rzeszowie: Pierwszym punktem poszukiwania ofert zatrudnienia jest każdy powiatowy urząd pracy. Wielu osobom, które straciło pracę w swoich rodzimych zakładach gdzie przepracowali lata, trudno się odnaleźć się na rynku pracy i metodycznie spojrzeć na to gdzie i w jaki sposób szukać zajęcia dla siebie. Dlatego odpowiedzią są zajęcia i warsztaty dedykowane m.in. osobom po 50 roku życia, organizowane w 5 podkarpackich centrach informacji i planowania kariery zawodowej. To właśnie podczas takich zajęć osoby bezrobotne i poszukujące pracy pod okiem doradcy zawodowego, a często i psychologa na nowo odkrywają swoje możliwości i predyspozycje zawodowe, swoje mocne i słabe strony, uczą się poruszać po rynku pracy, pisać dokumenty aplikacyjne, czy nawet właściwie prezentować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Profil działalności firm w których pracuje najwięcej osób50+ to głównie sektor usług: przetwórstwo przemysłowe – 123 795 osób – 27,5 % ogółu pracujących w województwie i handel ujęty łącznie z naprawami samochodów – 73 454 tj. 16,3 %.
Małgorzata Ormiańska – Kierownik Działu Pośrednictwa Pracy i Szkoleń WUP Katowice: W Powiatowym Urzędzie Pracy w Katowicach zarejestrowanych jest ponad 3 000 osób powyżej 50 roku życia (wg stanu na dzień 13.11.13 r.). Osoby te często korzystają z ofert dostępnych w urzędzie poprzez bezpośredni kontakt z pośrednikiem. Brak umiejętności obsługi komputera, w tym internetu, przez osoby po 50 roku życia stanowi barierę w poszukiwaniu zatrudnienia.
Jakie wsparcie oferuje miasto/województwo w poszukiwaniu pracy przez osoby 50+?
Krzysztof Powrózek: Osoby 50+ przez rozwiązania systemowe, ale też regionalne są objęte szczególną troską Samorządu Województwa. Nowatorskim pomysłem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie, raczej chyba nigdzie w Polsce do tej pory nie stosowanym, było zatrudnienie liderów ds. osób 50+ (WUP zatrudnia również liderów ds. osób niepełnosprawnych). – Do ich zadań zależy diagnozowanie potencjału gminy/powiatu w zakresie funkcjonowania organizacji pozarządowych, które oferują wsparcie na rzecz osób 50+, ustalenie ich aktywności oraz nawiązanie z nimi współpracy. Zadaniem liderów jest również nawiązywanie współpracy z organizacjami pracodawców, terenowymi strukturami związków zawodowych. Liderzy inicjują również szereg przedsięwzięć aktywizujących osoby 50+ do korzystania z możliwości, jakie stwarzają projektodawcy, którzy uzyskali dofinansowanie z EFS na realizację projektu. Ponadto podejmą działania zachęcające osoby 50+ do sięgania po wsparcie dotacyjne na rzecz przedsiębiorczości i samozatrudnienia. W marcu 2014 roku minie dokładnie dwa lata od chwili, kiedy Urząd zdecydował się na zatrudnienie liderów. Dziś możemy stwierdzić, że ta decyzja przynosi wymierne korzyści. Od początku realizacji zadań do dnia 31.10.2013 roku liderzy ds. osób 50+ oraz liderzy ds. osób niepełnosprawnych wsparli 649 instytucji (JST, szkoły, NGO, przedsiębiorcy). Dzięki pracy liderów złożonych zostało do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie 43 projekty, których działania skierowane były do grup defaworyzowanych na rynku pracy 50+ i osób niepełnosprawnych. Ponadto liderzy odbyli 745 rozmów informacyjno-doradczych oraz zaktywizowali 686 bezrobotnych z w/w grup w tym osoby powyżej 50 roku życia. Łącznie w projektach finansowanych z PO KL /do końca 2012 roku/ wsparciem objęto 3 137 osób w wieku +50. Wskaźnik efektywności zatrudnieniowej /do końca 2012 roku/ dla osób w tym wieku wyniósł 60,68 %.
Małgorzata Ormiańska: Osoby po 50 roku życia należą do kategorii osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, wobec czego mogą skorzystać z wszystkich subsydiowanych form wsparcia oferowanych przez Urząd. Najczęściej osoby +50 kierowane są na 6-miesięczne staże z deklaracją zatrudnienia, prace interwencyjne lub doposażenia stanowisk pracy. Osoby te, często korzystają z innych projektów współfinansowanych w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Kto najchętniej zatrudnia osoby 50+, gdzie najczęściej znajdują pracę?
Krzysztof Powrózek: Z ubolewaniem niestety trzeba stwierdzić, że obecne czasy nie są najlepsze dla tejże grupy wiekowej. A przecież to grupa dla potencjalnych pracodawców wręcz wymarzona, bo posiadająca bogate doświadczenie zawodowe, ustabilizowaną już sytuację życiową, a przede wszystkim jeszcze pełna życia i chęci do pracy. Firmy często poszukują pracowników z doświadczeniem, specjalistów w różnorodnych zawodach, osób posiadających konkretny fach. Wyżej wymienione atuty osób 50+ oraz możliwość dojazdu do pracy zwiększa szanse na otrzymanie zatrudnienia. Pomimo trudnej sytuacji zatrudnieniowej (ok. 80% badanych pracodawców nie planuje zwiększać zatrudnienia) najbardziej rozwojowe profile działalności to: usługi i informacja, ochrona zdrowia, chemia i farmacja, energetyka, lotnictwo, przemysł maszynowy i budownictwo.
Małgorzata Ormiańska: Osoby po 50 roku życia znajdują się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Często posiadają dużą przerwę w wykonywaniu zawodu, posiadają niewystarczające kwalifikacje na lokalnym rynku pracy, w większości nie obsługują komputera, nie wykazują się mobilnością oraz posiadają ograniczenia zdrowotne. Osoby te szukają pracy w różnych zawodach: prace budowlane, fizyczne, sprzątanie (rzadziej dozorstwo), sprzedawca, prace administracyjno – biurowe itp. Zaledwie 1139 osób spośród zarejestrowanych w Urzędzie osób po 50 roku życia posiada wykształcenie średnie (277 osób – wykształcenie wyższe). Grupa ta często szuka ofert prac biurowych, do których jednak nie posiadają wystarczających kwalifikacji zwłaszcza w zakresie obsługi komputera, internetu i poczty elektronicznej. Długi okres pozostawania bez zatrudnienia powoduje, iż osoby te przyjmują oferty prac poniżej sowich kwalifikacji. Ponad 50% zarejestrowanych osób po 50 roku życia (1905 osób) stanowią osoby z niskimi kwalifikacjami (wykształcenie podstawowe i zawodowe). Osoby te napotykają na duże trudności w podjęciu zatrudnienia ze względu na długa przerwę w pracy zawodowej, ograniczenia zdrowotne, często godzą się i wykonują pracę nielegalnie. Osoby +50 najczęściej znajdują zatrudnienie w: księgowości, pracach fizycznych ( sprzątanie), handlu, usługach (pracownik ochrony), gastronomia.
Jak pokazują wyniki badań dotyczących zatrudniania osób po 50. roku życia najwięcej osób w wieku 50+ pracuje w branżach: „Administrowanie i działalność wspierająca” (28%), „Opieka medyczna” i „Handlu” (po 24%). W dalszej kolejności znalazły się branże: „Budownictwo” (22%) i „Przetwórstwo przemysłowe” (20%). Stanowiska, na których są zatrudnieni pracownicy 50+ to najczęściej: kierownicy (w 58% badanych firm), pracownicy biurowi (w 57% firm), specjaliści (w 51% firm), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (w 43% firm). W dalszej kolejności znaleźli się: technicy i średni personel (w 35% firm), operatorzy i monterzy maszyn oraz pracownicy przy pracach prostych (po 21% firm), pracownicy usług osobistych (w 16% firm).
Jak zwiększyć szanse?
Otwartość na nowe doświadczenie, stałe podnoszenie swoich kompetencji oraz pewność siebie to kluczowe czynniki umożliwiające późną karierę – mówi Anna Świebocka-Nerkowska, Dyrektor Departamentu Rozwoju Kapitału Ludzkiego z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. W procesie starania się o nową pracę warto wykorzystać mnogość dostępnych form dokształcania – kursów komputerowych, językowych, zarządzania etc. – oferowanych przez programy dofinansowane z Unii Europejskiej np. „Aktywny Emeryt”. W programie szkoleń znajdują się tematy takie jak: networking, przywództwo, komunikacja, stymulowanie rozwoju innych ludzi, trening asertywności itp. W ramach projektu można również skorzystać z indywidualnego doradztwa, które pomoże w odnalezieniu się na rynku pracy i ukierunkowaniu w poszukiwaniach zatrudnienia. Warto pamiętać, że podnoszenie kompetencji to szybki sposób na zwiększenie wartości swojej kandydatury na rynku pracy
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
źródło: Danish Technological Institute Polska Sp. z o.o.
Image courtesy of stockimages/FreeDigitalPhotos.net
