Rekrutując pracowników na nowe stanowiska bardzo często w wymaganiach stanowiskowych znaleźć można zwrot: „kreatywny pracownik”. Jest już niemal standardem, że większość poszukiwanych pracowników musi w ocenie pracodawców wykazywać się „kreatywnością”. Warto jednak mieć na uwadze, że w pracownikach częstokroć już tkwi duży potencjał kreatywności, który zazwyczaj nie jest dostrzegany.
Pomijana kreatywność
Dlaczego w wielu organizacjach kreatywność pracowników nie jest pobudzana i rozwijana? Na to pytanie możemy znaleźć kilka odpowiedzi. Po pierwsze, wciąż powszechne jest przekonanie, że kreatywność jest właściwością w znacznej mierze wrodzoną i jedynie osoby „utalentowane” w tym zakresie potrafią być kreatywne. Po drugie, na spostrzeganie kreatywności wpływają często uprzedzenia dotyczące wieku pracowników. Niektórym osobom zarządzającym może wydawać się, że starsi pracownicy są mniej kreatywni, niż swoi młodsi koledzy. Po trzecie, w niektórych organizacjach panuje przekonanie, że kreatywność u danej osoby utrzymuje się zwykle na stałym (przeciętnym lub niskim) poziomie, którego nie da się zwiększyć. Po czwarte, wciąż istnieje przeświadczenie, że wystarczy wysoka nagroda finansowa, by każdego pracownika pobudzić do generowania licznych kreatywnych rozwiązań. Po piąte, nie traktuje się kreatywności jako potencjału przedsiębiorstwa, który może przyczynić się do zwiększenia jego efektywności.
Gdzie leży prawda?
Powyższe twierdzenia są jednak pewnymi mitami, które niekoniecznie znajdują potwierdzenie w rzeczywistości. Po pierwsze, kreatywność nie jest wrodzoną predyspozycją. Należy pamiętać, że każdy pracownik ma w sobie kreatywny potencjał, który można systematycznie rozwijać (na przykład poprzez specjalne ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie). Po drugie, wiek nie warunkuje naszej kreatywności – co więcej wiedza i doświadczenie, jakie mają pracownicy z dłuższym stażem pracy może pomóc w dostrzeżeniu różnych aspektów problemu i generowaniu niekonwencjonalnych, innowacyjnych rozwiązań. Po trzecie, jak wspomniano wyżej, kreatywność można rozwijać, tym samym można ją też zwiększać. Przysłużyć się temu może m.in. systematyczne organizowanie w zespołach pracowniczych „burzy mózgów” (np. dotyczącej generowania rozwiązań dla konkretnego problemu), czy uczestnictwo pracowników w treningach twórczości przygotowanych przez specjalistów. Po czwarte środki finansowe mogą faktycznie motywować do kreatywnego myślenia (zwłaszcza, gdy są one nagrodą, za kreatywne pomysły), jednak największym motywatorem jest to, że pracownicy zajmują się tym, co lubią, a kreatywnością mogą wykazywać się w dziedzinie, w której czują się dobrze. I wreszcie po piąte, kreatywne rozwiązania pozwalają wprowadzać innowacje i niekonwencjonalne działania. Dodatkowo badania pokazują, że kreatywni pracownicy łatwiej radzą sobie w trudnych sytuacjach i mają dużą zdolność do osiągania wyznaczonych sobie celów, co więcej są bardziej wytrwali w pracy i utrzymują swoją energię na wysokim poziomie. Może to przyczynić się do zwiększania efektywności całego przedsiębiorstwa, a także ma swoje odzwierciedlenie w ofercie usługowo-handlowej firmy, innowacyjności usług i produktów, itp.
Czy możemy zarządzać kreatywnością w organizacji?
Jak wobec tego zarządzać kreatywnością w organizacji? Jak zadbać o to, by była ona nieodłącznym elementem firmy? Rozwiązań jest wiele (zwłaszcza tych kreatywnych):
• Inspirujące środowisko
Środowisko, w którym funkcjonujemy może pobudzać lub hamować naszą twórczość. W organizacji, w której króluje biurokracja i wykonywanie poleceń według ścisłych wytycznych, trudno o przejawy kreatywności. Aby mogła się ona pojawić, potrzebna jest pewna swoboda działania, a także przychylne nastawienie innych pracowników do nowości i kreatywności. Można to uzyskać chociażby poprzez publiczne pochwały pracowników wyróżniających się kreatywnością, czy stworzenie tytułu „Kreatywny Pracownik Miesiąca”, z którym będzie wiązać się specjalne wyróżnienie. Innym wartym rozważenia rozwiązaniem jest stworzenie specjalnych „Grup Kreatywnych” przyporządkowanych do dziedzin, w których się specjalizują i spotykających się systematycznie np. 2 razy w miesiącu. Takie grupy, dzięki współpracy zespołowej i zajmowaniu się tematyką, która ich interesuje, mogą wygenerować wiele ciekawych rozwiązań.
• Kreatywne kolory
Badania wykazały, że niektóre kolory, np. kolor niebieski, pobudzają kreatywność – warto to wykorzystać w miarę możliwości, jakie ma firma. W niektórych organizacjach możliwe będzie utworzenie specjalnego „Kreatywnego Pokoju” z odpowiednimi elementami kolorystycznymi, gdzie spotykać się będą zespoły opracowujące kreatywne rozwiązania. W innych firmach można na przykład wzbogacić biuro o niebieskie gadżety, lub zachęcać pracowników do ustawiania niebieskiego tła pulpitu na swoim komputerze. Również zielone rzeczy pobudzają kreatywność (uspokajając i nastawiając pozytywnie) – można to łatwo wykorzystać i wzbogacić wystrój biura o różne rośliny doniczkowe.
• „Wolność słowa”
Warto zachęcać pracowników do wypowiadania się w ważnych dla organizacji kwestiach, skłaniać ich do generowania nowych rozwiązań i doceniać (np. za pomocą pochwały) wszystkie pomysły – nawet te, które nie zostaną wprowadzone w życie. Największym przeciwnikiem twórczości jest bowiem ciągła krytyka, bagatelizowanie pomysłów innych, a także mówienie „nie”, zanim pozna się wszystkie szczegóły. Dobrym rozwiązaniem mogłaby być „Skrzynka pomysłów”, do której każdy z pracowników miałby dostęp i mógł umieścić swoje pomysły, propozycje ulepszeń. Kolejną wartą rozważenia kwestią jest wykorzystanie komputerów, aby stworzyć Wewnętrzne Forum Kreatywne. Na takim forum pracownicy mogliby prezentować swoje pomysły i inspirować się wzajemnie do kreatywnego działania. Warto dodać, że niektórzy pracownicy mają bardzo kreatywne i cenne pomysły, ale nie wierzą w ich wartość. Tym samym nie dzielą się nimi z obawy przed krytyką i wyśmianiem przez innych. Zastosowanie powyższych rozwiązań niesie za sobą możliwość pozostania anonimowym, co może zachęcić pracowników do ujawnienia swojej kreatywności.
• Niezależność w działaniu
Pracownicy mający więcej swobody i samodzielności będą bardziej skłonni do generowania kreatywnych rozwiązań niż Ci, którzy są zbyt kontrolowani przez swoich przełożonych i współpracowników. Dodatkowo, jest naukowo udowodnione, że jeśli możemy wybrać co chcemy robić i jak to zrobić, będziemy z tego czerpać większą radość i wykażemy się wówczas wyższą kreatywnością. Warto więc dać podwładnym trochę niezależności i motywować ich do samodzielnego działania.
To tylko niektóre przykłady działań wspierających kreatywność. Zachęcamy do ich wypróbowania. Warto uwierzyć w kreatywność pracowników i wpierać ich w tym zakresie. Pozwoli to im czerpać większą satysfakcję z wykonywanej pracy i przysłuży się do zwiększenia efektywności organizacji.
Źródło:
Sandra Dębska, specjalista ds. szkoleń – psycholog
