W roku 2011 przywrócone zostaje Święto Trzech Króli, przypadające w dniu 6 stycznia, które ‚jako dzień wolny od pracy’ nie funkcjonuje od 1961 r. Zmianę w tym zakresie wprowadza ustawa z dn. 24.09.2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 224, poz. 1459).
Dni wolne od pracy są określone nie w k.p., lecz w ustawie z dn. 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28, z późn. zm.). Dlatego też, ustanawiając Święto Trzech Króli, znowelizowano art. 1 pkt 1 lit. b wymienionej ustawy. W ramach noweli z dn. 24.09.2010 r. zmieniono ponadto art. 17 ust. 1 ustawy z dn. 17.05.1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.), w którym dodano pkt 1a wskazujący dzień 6 stycznia jako Święto Trzech Króli.
Dla pracodawców i pracowników największe znaczenie ma modyfikacja w art. 130 k.p., polegająca na dodaniu to tego unormowania § 21. Przepis ten zmienia sposób ustalania wymiaru czasu pracy. Wprawdzie w dalszym ciągu obowiązuje zasada obniżania wymiaru czasu pracy o 8 godzin, jeżeli święto przypada w innym dniu niż niedziela (art. 130 § 2 k.p.), jednak nowy § 21 w art. 130 k.p. wnosi istotne zastrzeżenie dotyczące przypadku, gdy święto pokrywa się z dniem wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy – w myśl omawianej regulacji nie dochodzi wówczas do obniżenia wymiaru czasu pracy. Brzmienie art. 130 § 21 k.p. jednoznacznie wskazuje, iż jeśli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
Konsekwencją takiego zapisu jest przede wszystkim likwidacja obowiązku „oddawania” pracownikom innego dnia wolnego w sytuacji gdy święto nakłada się na sobotę (jeśli ten dzień został wyznaczony jako dzień wolny od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy). Jak wiadomo dzień wolny, o którym mowa wyżej, może być wyznaczony nie tylko w sobotę ale także w każdym innym dniu niż niedziela, również wtedy – jeśli nastąpi zbieg święta oraz dnia rozkładowo wolnego – stosuje się art. 130 § 21 k.p., czyli wymiar czasu pracy nie ulega obniżeniu. Właśnie ten skutek prawny wynikający z noweli k.p. wzbudził liczne kontrowersje, bowiem może to oznaczać, że w jednym zakładzie pracy określona grupa pracowników będzie pracować w tym samym okresie dłużej niż inna. Pracodawca może ustalić różne rozkłady czasu pracy dla poszczególnych działów przewidujące inne dni wolne od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. W konsekwencji część osób może pracować dłużej od innych zatrudnionych, otrzymując identyczne wynagrodzenie. Nowy przepis pozwala również kreować rozkłady czasu pracy w taki sposób, aby święta nakładały się na dni wolne harmonogramowo, wskutek czego ogólna liczba dni roboczych w roku 2011 zostanie znacząco zwiększona. W ocenie środowiska związkowego ustalenia przyjęte w omawianej nowelizacji mają dyskryminacyjny charakter. NSZZ „Solidarność” zapowiada, że już w styczniu skieruje do TK wniosek o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą postanowień art. 130 § 21 k.p., związek nie będzie natomiast kwestionował przepisów ustanawiających Święto Trzech Króli. Jednak do czasu wydania wyroku przez TK regulacje wynikające z noweli z dn. 24.09.2010 r. należy stosować począwszy od 01.01.2011 r.
Jak zaznaczono powyżej, nowy art. 130 § 21 k.p. poważnie modyfikuje dotychczas obowiązujące zasady ustalania wymiaru czasu pracy. Wpływa to na wynik obliczeń dotyczący liczby godzin pracy i dni roboczych w 2011 r., w zależności od tego, które dni zostaną wyznaczone przez pracodawcę jako rozkładowo wolne od pracy. W najbardziej niekorzystnym dla pracowników wariancie, w którym dochodzi do zbiegu wszystkich świąt z dniami wolnymi z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, w zauważalny sposób rośnie liczba dni roboczych. Porównując jednak dane odnośnie do czasu pracy w 2011 r. do ustaleń obowiązujących w roku 2010, lepiej posłużyć się typowym rozkładem czasu pracy, tzn. takim, w którym dni robocze przypadają od poniedziałku do piątku. W stosunku do roku 2010 ogólna liczba godzin pracy w roku 2011 zmniejsza się o 8 godzin i wyniesie 2016; to samo dotyczy liczby dni roboczych – w 2011 r., będzie ich 252, a więc mniej o 1 dzień niż w roku 2010. W 2011 roku najwięcej dni roboczych (23), a co za tym idzie godzin do przepracowania (184) wystąpi w marcu, czyli analogicznie jak w roku 2010. Najkrócej natomiast trzeba będzie pracować w styczniu, lutym, kwietniu i listopadzie (po 160 godzin przy 20 dniach roboczych). W 2010 r. najkrótszym miesiącem pracy był maj (152 godziny i 19 dni pracy).
Niewielkie różnice między 2010 a 2011 rokiem należy odnotować w odniesieniu do okresów rozliczeniowych dłuższych niż 1 miesiąc.
Autor: M. Ofierski, Źródło: Biblioteka Prawa Pracy
