W dobie postępującej digitalizacji i wzrostu technologicznego, zapotrzebowanie na kompetencje analityczne będzie wciąż rosło. Już dziś firmy borykają się ze znalezieniem najlepszych kandydatów. Czy i jak da się rozwiązać ten problem? O opinię poprosiliśmy ekspertów HR.
Prawie dekadę temu Harvard Business Review nazwał zawód analityka danych „najseksowniejszą pracą XXI wieku” – po upływie 10 lat śmiało możemy potwierdzić aktualność tych słów. Według James’a Milligana z Hays, dane stały się nową walutą, ponieważ nieustannie rozwijająca się cyfryzacja obejmuje każdy aspekt rynku. IDC szacuje, że do 2025 roku liczba globalnych danych osiągnie rozmiar 180 zettabajtów! Te obszerne dane będą wymagały dogłębnej analizy, dlatego rola analityka danych ma fundamentalne znaczenie dla zespołów kierowniczych w kontekście formułowania strategii i planów rozwoju organizacji.
Umiejętność analizowania danych oraz wyciągania na ich podstawie wniosków zdefiniowały szereg nowych ról oraz zestawów umiejętności. Analityka, jako interdyscyplinarna dziedzina, łącząca metody naukowe, procesy oraz algorytmy, pozwala wyciągnąć istotne dane, wskazać trendy i generować wnioski, na podstawie których firmy mogą tworzyć innowacyjne produkty czy usługi.
W 2018 roku amerykański ranking Glassdoor nazwał pracę analityka „najlepszą pracą w USA”, z kolei w 2022 roku zawód ten znalazł się w pierwszej piątce najbardziej poszukiwanych i najlepiej płatnych miejsc pracy w Australii. Amerykańskie stowarzyszenie The US Bureau of Labor Statics przewiduje, że rosnące znaczenie nauki o danych doprowadzi do stworzenia około 11,5 mln ofert pracy do 2026 roku. Według polskiego serwisu pracy Pracuj.pl, osoby na stanowisku analityka czy data scientist już dziś mogą liczyć miesięcznie na 681 ofert pracy.
Pomimo rosnącej popularności tego zawodu oraz rosnącej liczby ofert pracy, firmy mają problem z pozyskaniem specjalistów w swoim fachu.
– Powodów możemy wskazać kilka, jako główny wymienilibyśmy aktualny rynek pracy. Mnogość ofert pracy powoduje, że kandydaci, zwłaszcza ci z bogatym doświadczeniem i umiejętnościami kreują warunki współpracy oraz często dokonują wyboru między kilkoma pracodawcami, od których otrzymali propozycję zatrudnienia. Dziś osoby z umiejętnościami analitycznymi stają się częścią różnych zespołów – zaczynając od typowych dla tego stanowiska obszarów takich jak analiza, aktuariat, IT, a kończąc na takich jak HR czy marketing. Aktualnie jeden pracodawca poszukuje podobnych kompetencji do kilku obszarów biznesowych, co tym bardziej wysyca rynek analityków. Można zaryzykować stwierdzeniem o niedoborze talentów. Drugim powodem, z którym często się spotykamy, jest niewystarczający poziom kompetencji twardych. Kandydaci wyrażają zazwyczaj silną motywację do pracy w obszarach analitycznych. Nic dziwnego, wzbudzają one duże zainteresowanie oraz stanowią szansę na rozwój w przyszłościowym i technologicznym kierunku. Sami kandydaci to jednak w większości osoby, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę w świecie analizy. Nie posiadają praktycznego doświadczenia i nie są gotowe do samodzielnego realizowania zadań. Mają jednak wiedzę teoretyczną i podstawową znajomość narzędzi, wszystko to nabyte w toku studiów. Oczywiście takie osoby również często zapraszamy do współpracy, ale w gronie specjalistów mogą znaleźć się dopiero po zdobyciu doświadczenia praktycznego – komentuje Paweł Grams, Specjalista ds. rekrutacji w STU ERGO HESTIA S.A.
Kluczowe kompetencje na stanowisku analityka
Kim jest tak poszukiwany analityk? To najczęściej absolwent takich kierunków, jak: informatyka, telekomunikacja, inżynieria baz danych, ekonometria, matematyka czy zarządzanie. W zawodzie tym mogą oczywiście pracować osoby po studiach humanistycznych, o ile wykazują się odpowiednią determinacją oraz posiadają dobrze rozwinięte umiejętności analityczne i zdolność logicznego myślenia. Do głównych zadań analityka należą m.in. analizowanie danych, ocena ryzyka, ocena szans oraz zagrożeń wynikających z podjęcia określonych działań. Aby móc dobrze wykonywać swoją pracę analityk powinien wykazywać się odpowiednim zestawem kompetencji. Do najbardziej pożądanych należą:
· umiejętności analityczne,
· zdolność logicznego myślenia,
· dokładność oraz przywiązywanie uwagi do szczegółów,
· wysoka komunikatywność, która jest niezbędna do pracy z zespołami biznesowymi,
· umiejętność pracy w zespole,
· umiejętność prezentacji danych,
· znajomość języka angielskiego na poziomie min. B2,
· doświadczenie w pracy z pakietami statystycznymi lub pakietami data mining.
Podstawowymi narzędziami pracy analityka jest MS Excel, jednak coraz częściej pracodawcy kładą nacisk również na znajomość języków programowania, takich jak Python czy R, języka baz danych MySQL, a także MapReduce, Hadoop, Hive, Spark, Gurobi Optimizer. Duże znaczenie w pracy analityka ma również znajomość systemów klasy business intelligence, jak np. Microsoft Power BI. Osoby, które chcą pracować na stanowisku analityka biznesowego powinny również wykazywać się wiedzą z zakresu przygotowywania dokumentacji modelowania procesów, tworzenia przypadków użycia czy projektów technicznych. Ważne jest więc posiadanie umiejętności myślenia procesowego oraz doświadczenie w zarządzaniu projektami. Wśród kompetencji behawioralnych należy z kolei wymienić umiejętność globalnego myślenia i przewidywania, kreatywność, łatwość nawiązywania kontaktów, nastawienie na osiąganie celów.
– Obok doświadczenia, umiejętności techniczne, znajomość odpowiednich narzędzi i języków programowania jest kluczowa. Wszystko zależy od stanowiska, ale są to np. Excel, Power BI, SQL, VBA, JAVA, Python. Ważny jest również aspekt osobowościowy – zwracamy uwagę na komunikatywność, postawę „out of the box”, innowacyjne podejście do powierzanych tematów, otwartość na nowe wyzwania, podejmowanie inicjatywy oraz nastawienie na realizację celów – komentuje Paweł Grams, STU ERGO HESTIA S.A.
Obecnie, by pracować na stanowisku analityka danych, należy posiadać odpowiednie wykształcenie oraz odpowiednie kompetencje. W amerykańskich mediach można jednak znaleźć informacje, że Data Science Association, stowarzyszenie non-profit zrzeszające analityków danych, chce ustanowić standardy certyfikacji i licencjonowania. Z punktu widzenia kariery pracowników oznaczałoby to, że analitycy danych musieliby spełnić wstępnie zdefiniowane kryteria, aby ubiegać się o licencję, a każdy kto nie jest licencjonowanym profesjonalistą nie mógłby legalnie używać tytułu. Czy to zostanie wprowadzone w życie? Nie wiemy, ale z pewnością znacząco ograniczyłoby liczbę kandydatów na rynku pracy i pogłębiłoby braki kadrowe firm.
Wynagrodzenie, które robi wrażenie
Analitycy ze względu na posiadane umiejętności stanowią drogocenny zasób organizacji, nie tylko z powodu wartości jaką wnoszą do firmy, ale również ze względu na poziom wynagrodzeń. Młodszy specjalista na stanowisku analityka biznesowego może liczyć na wynagrodzenie 5560 zł brutto, specjalista 7780 zł brutto, z kolei starszy specjalista 10 690 zł brutto. Z kolei mediana wynagrodzeń na stanowisku analityka wynosi obecnie 8000 zł brutto (Mediana wynagrodzeń dla stanowiska analityk – dane serwisu Money.pl na dzień 11.08.2022).
Po uwzględnieniu kosztów pracodawcy i przyjęciu kwoty mediany można stwierdzić, że zatrudnienie analityka kosztuje firmę 115 229 zł rocznie. Departament Pracy USA szacuje, że średni koszt zatrudnienia złego kandydata może wynieść nawet do 30% jego rocznych zarobków w pierwszym roku pracy. Co to oznacza dla pracodawców? Zatrudniając nieodpowiednią osobę na stanowisko analityka należy liczyć się poniesieniem dodatkowego kosztu w kwocie 34 568,70 zł!
Jak zbadać kompetencje analityka oraz zrekrutować najlepszych kandydatów?
Działy HR analizując otrzymane aplikacje kandydatów mają do czynienia z ogromem danych – w CV bez problemu znajdują informacje o deklarowanym poziomie znajomości języka angielskiego, ukończonym kierunku studiów oraz doświadczeniu. Oczywiście, można przyjąć, że kandydat, który dotychczas nabywał doświadczenie w rozpoznawalnych firmach, będzie dobrym wyborem, jednak tak, jak w pracy analityka liczą się liczby, tak w pracy zespołów HR należy opierać się na twardych danych. Niestety, CV czy rozmowa z kandydatem nie wystarczą, by podjąć decyzję o zatrudnieniu, ponieważ niezwykle trudno jest zbadać kompetencje analityczne w oparciu o rozmowę czy deklaracje. Dodatkowo, przy ogromie pracy nie każdy rekruter dysponuje wystarczającą ilością czasu na spotkania z każdym kandydatem oraz na zdobycie szczegółowej wiedzy z obszaru analizy danych, która pozwoliłaby mu określić, czy dany kandydat faktycznie posiada deklarowane kompetencje. W takich sytuacjach często wsparciem są reprezentanci tzw. biznesu, czyli przyszli, bezpośredni przełożeni kandydata. Ich wsparcie ogranicza się jednak do przygotowania i sprawdzenia zadania rekrutacyjnego i/lub bezpośredniego spotkania z kandydatem. Nietrafieni kandydaci mogą powodować u nich frustrację z powodu przedłużającego się procesu rekrutacyjnego oraz braku zrozumienia potrzeb. Z kolei dla samej firmy nietrafione decyzje rekrutacyjne wiążą się z niepotrzebnym kosztem.
– Zdarzają się kandydaci, którym mimo przygotowania teoretycznego brakuje umiejętności praktycznych, doświadczenia w korzystaniu z konkretnych narzędzi/języków programowania. Na większości stanowisk są to kompetencje niezbędne do realizacji powierzonych zadań. Do badania kompetencji wykorzystujemy więc nowoczesne narzędzia wspierające procesy rekrutacyjne na stanowiska analityczne. Samodzielnie przygotowujemy również zadania techniczne, o różnym poziomie skomplikowania, dzięki którym dokładnie weryfikujemy wymagane kompetencje i umiejętności. Samemu zainteresowanemu pokazuje to również specyfikę codziennej pracy w naszej organizacji – komentuje Paweł Grams, STU ERGO HESTIA S.A.
Innym sposobem wsparcia procesów rekrutacyjnych mogą być testy psychometryczne, które pozwalają zbadać faktycznie posiadane przez kandydata kompetencje analityczne czy też umiejętność logicznego myślenia. Testy kompetencje pozwalają w rzetelny sposób sprawdzić czy dany kandydat faktycznie sprawdzi się na danym stanowisku pracy. Rekruterzy podejmują decyzję na podstawie twardych danych, a nie deklaracji kandydatów. – Przebadaliśmy ponad 400 kandydatów aplikujących na stanowisko analityka do firm z branż IT, logistyki, consultingu, retail, FMCG oraz sektora ubezpieczeń i dostrzegliśmy, że najczęściej osiągają oni wynik z testu analitycznego na poziomie 58,13% w skali 100%. Wynik ten oznacza, że posiadają oni umiarkowany poziom kompetencji analitycznego myślenia. Cechuje ich możliwość popełniania niewielkich błędów w analizie danych i informacji, możliwość nie dostrzeżenia trendów na podstawie analizy danych liczbowych, czy też nie do końca rozwinięta inteligencja numeryczna. Stosując testy już na wczesnym etapie rekrutacji możemy zdecydować, z którym kandydatem chcemy się spotkać – to znacznie skraca czas rekrutacji oraz daje silną argumentację zespołom HR w rozmowach z biznesem – komentuje Piotr Marciniak, Managing Director w Talent Bridge Sp. z o.o.
Jak jawi się przyszłość rynku pracy?
Coraz więcej młodych osób dostrzega, że kierunki powiązane z technologią są niezwykle przyszłościowe, można rzec, że dla młodych ludzi stają są modne, nowoczesne, a hype na takie kierunki staje się coraz większy. – W naszych procesach rekrutacyjnych coraz częściej biorą udział osoby, które ukończyły kierunki związane z Data Science, Big Data czy Machine Learning. Obserwujemy ten trend również dzięki naszym stażystom, biorących udział w naszym programie rocznych staży dla młodych analityków. Obecny rynek pracy pokazuje, że analityk to zdecydowanie zawód przyszłości, osoby o takich kompetencjach są i będą poszukiwane przez pracodawców. Dodatkowo, w dobie postępującej digitalizacji i wzrostu technologicznego, zapotrzebowanie na kompetencje analityczne będzie wciąż rosło – podsumowuje Paweł Grams, STU ERGO HESTIA S.A.
